MOTOtaxidiotis: Τσερνομπίλ, η αόρατη φρίκη.

Η απαγορευμένη ζώνη
κείμενο/φωτογραφίες : Κατσούλας Δημήτρης

Υπάρχουν στιγμές κατά την παιδική ηλικία που μένουν ανεξίτηλες στην μνήμη του ανθρώπου. Στιγμές συναισθηματικά φορτισμένες, άλλες καλές άλλες κακές, στιγμές που αφορούν την οικογένεια, την τοπική κοινωνία, την χώρα, τον κόσμο. Δυστυχώς, λόγω έντασης και πληθώρας συναισθημάτων οι κακές στιγμές χαράζονται βαθιά μέσα στην μνήμη και θαρρώ πως υπερισχύουν.

Στην δική μου πορεία προς την ενηλικίωση τρεις τέτοιες στιγμές έμειναν φωλιασμένες στο μυαλό μου. Επιγραμματικά η τρίτη από αυτές έλαβε χώρα τον Φλεβάρη του 1981. Παρέα με τους γονείς και την μικρή μου αδερφή βρισκόμασταν στο παιδικό δωμάτιο και παρακολουθούσαμε στην τηλεόραση το «φως του Αυγερινού» όταν τα 6,7 ρίχτερ στις Αλκυονίδες νήσους ξεκίνησαν τον χορό του θανάτου ταρακουνώντας την Νότια Ελλάδα. Τρόμος, φρίκη, φόβος, τα συναισθήματα του πανικού ήταν έντονα ακόμα και για ένα παιδί 7 ετών, η φωνή της συχωρεμένης της μάνας μου ακόμα ηχεί στα αυτιά μου, «Γιώργο τα παιδιά. σεισμός…».

Μερικά χρόνια αργότερα τον Γενάρη του 1986 μια ακόμα τραγωδία καταγράφεται στο μυαλό μου, η δεύτερη. Ήταν η στιγμή της καταστροφής του διαστημικού λεωφορείου Τσάλεντζερ. Αν όχι όλοι, οι περισσότεροι, όταν ήμασταν παιδιά, θέλαμε να γίνουμε αστροναύτες…συμφωνείτε? Ήταν οι ήρωες μας.

Η εικόνα του φλεγόμενου διαστημικού λεωφορείου στα μάτια ενός δωδεκάχρονου παιδιού ήταν τρομακτική, 7 άνθρωποι πέθαιναν «μπροστά» του, ένα όνειρο κατέρρεε.

Η σημαντικότερη όμως κακιά στιγμή της παιδικής μου ηλικίας ήρθε τρεις μήνες μετά το Τσάλεντζερ. Στις 26 Απρίλη του 1986, τα ξημερώματα, μια εβδομάδα πριν τον εορτασμό της Ανάστασης του Κυρίου. Το τρομακτικότερο σενάριο για την καταστροφή του περιβάλλοντος αλλά και της Ανθρωπότητας γίνονταν πραγματικότητα, ο πυρηνικός όλεθρος του Τσερνομπίλ…
φυσικά δεν γνώριζα τίποτε για την πυρηνική δύναμη, την τοξικότητα και την θανάσιμη απειλή της. Όσο περνούσαν οι μέρες από το ατύχημα ο τρόμος και η απόγνωση των ενήλικων αλλά και το αλαλούμ που επήλθε ήταν αυτά που με συγκλόνισαν.

33 χρόνια μετά, τον Αύγουστο του 2019, βρίσκομαι στα σύνορα Μολδαβίας Ουκρανίας, ο στρατιωτικός εξετάζει εξονυχιστικά την μοτοσικλέτα μου και τα μπαγκάζια της.
Με ρωτάει επιτακτικά, «έχεις φάρμακα?». Άντε τώρα να εξηγήσεις στο φαντάρο τι έχει το φαρμακείο, τέλμα. Παίρνει το «κόκκινο κουτί» μέσα στο φυλάκιο για έλεγχο και εγώ απλά περιμένω στο λιοπύρι. Έπειτα από αρκετή ώρα μου επιστρέφει το φαρμακείο και «έρχεται» η επόμενη ερώτηση « που πας?» του απάντησα με μιας, στο Τσερνομπίλ, με κοίταξε με απορία, μου έδωσε τα χαρτιά μου και με έστειλε….στην ουκρανική πλευρά.

Το ταξίδι στην απαγορευμένη ζώνη μόλις άρχιζε, ένα παιδικό απωθημένο που λάμβανε σάρκα και οστά.

Περίπου 800 χιλιόμετρα με χώριζαν από το Κίεβο, την μονότονη διαδρομή ανάμεσα στις αχανής εκτάσεις με ηλίανθους έσπαγαν τα θηριώδη μερσεντέ ML500 ή τα πορσικά που με προσπερνούσαν με 5 μάχ, ευτυχώς που υπήρχαν αυτοί αλλά και οι λακκούβες της εθνικής οδού μιας και με κρατούσαν σε εγρήγορση, με βοηθούσαν να μην αποκοιμηθώ καθώς είχε υπερβολική ζέστη, μονότονο ρυθμό και ατελείωτες ευθείες.Η κούραση με είχε καταβάλει δεν έβλεπα την ώρα να φτάσω στο κατάλυμα, ήθελα μόνο να ξεκουραστώ, η επόμενη μέρα θα είχε αρκετή ένταση, σωματική αλλά και συναισθηματική!

Το Ιστορικό.

Ήταν λίγο μετά τα μεσάνυχτα, στις 01.23 τα ξημερώματα Σαββάτου 26 Απριλίου 1986. Μια τρομακτική έκρηξη συγκλόνιζε το πυρηνικό εργοστάσιο «Βλαντιμίρ Ίλιτς Λένιν», στο Τσερνομπίλ της Σοβιετικής ένωσης. Η ενέργεια που εκλύθηκε κατέστρεψε την οροφή της αίθουσας του Αντιδραστήρα Νούμερο 4, στέλνοντας κομμάτια από ατσάλι, τσιμέντο και πυρηνικό καύσιμο στον νυχτερινό ουρανό.
Η ένταση της ήταν 200 φορές μεγαλύτερη από την βόμβα της Χιροσίμα. Το ατύχημα, συνέβη κατά τη διάρκεια μιας ρεαλιστικής άσκησης ασφαλείας, όμως ένα ντόμινο από λανθασμένες ενέργειες οδήγησε στο μεγαλύτερο πυρηνικό ατύχημα που βίωσε η ανθρωπότητα.
Το κομμουνιστικό καθεστώς της ΕΣΣΔ προσπάθησε να συγκαλύψει το γεγονός όμως δύο μέρες μετά το ατύχημα Σουηδοί επιστήμονες μέτρησαν υψηλά ποσοστά ραδιενέργειας. Απαιτώντας εξηγήσεις, οι Ρώσοι παραδέχθηκαν πως έγινε ένα "μικρό" ατύχημα…
Το ατύχημα αυτό αποκάλυψε την ανικανότητα του καθεστώτος, αλλά και την γύμνια της Σοβιετικής γραφειοκρατίας. Το Ραδιενεργό νέφος που απλώθηκε πάνω από την Ευρώπη, έφτασε μέχρι τον Καναδά και την Ιαπωνία, είναι πραγματικά τρομακτικό, εκατομμύρια ραδιενεργά στοιχεία γυρνοβολούσαν με την βοήθεια του αέρα τον πλανήτη.

Μέσα σε τρεις μήνες πέθαναν 31 άνθρωποι ενώ χιλιάδες άλλοι εμφάνισαν σοβαρά προβλήματα υγείας. Πολλοί από αυτούς έχασαν την ζωή τους αργότερα. Παράλληλα αυξήθηκαν οι γεννητικές ανωμαλίες, ο καρκίνος του θυρεοειδούς, τα λεμφώματα αλλά και η ψυχικές ασθένειες. Πολλές ώρες μετά την έκρηξη δόθηκε η εντολή εκκένωσης της πόλης Πρίπιατ, μιας πόλης που αποτελούσε την πιο σύγχρονη και οργανωμένη πόλη της Σοβιετικής ένωσης. Σαράντα πέντε χιλιάδες ψυχές πήραν λίγο φαγητό και μια αλλαξιά και μεταφέρθηκαν σε ασφαλές μέρος. Οι αρμόδιοι τους διαβεβαίωναν πως δεν κινδύνευαν από την ραδιενέργεια αλλά έπρεπε να εκκενώσουν προληπτικά την πόλη, δεν επέστρεψαν ποτέ.
Πλέον το Πρίπιατ είναι μια πόλη φάντασμα, όπως και τα δεκάδες χωριά που βρίσκονταν σε ακτίνα 30 χλμ από το εργοστάσιο.

Το πυρηνικό εργοστάσιο έκλεισε οριστικά στις 15 Δεκεμβρίου του 2000.

Η Ελλάς.

Μεγάλη Δευτέρα βράδυ, δύο μέρες μετά το συμβάν γίνονται οι πρώτες ανακοινώσεις στην Ελλάδα, τα αποτελέσματα τα καταλαβαίνετε, πανδαιμόνιο. Την επόμενη μέρα ο τοξικός εχθρός έστειλε τους Έλληνες στα σουπερμάρκετ για να πάρουν γάλα εβαπορέ, κονσέρβες, εμφιαλωμένα νερά και μακαρόνια. Όμως η ανοχύρωτη ελληνική κοινωνία δεν γνώριζε πως το «πρόβλημα» θα επηρέαζε τα λαχανικά, τα φρούτα, το φρέσκο γάλα και τα παράγωγα αυτών. Η βροχή που έπεφτε τότε πότιζε με ραδιενεργά σωματίδια το έδαφος με αποτέλεσμα οι καλλιέργειες και βοσκοτόπια να μολύνονται.
Δυστυχώς η Ελληνική κυβέρνηση δεν επέβαλλε έγκαιρα κάποιο περιορισμό, πιθανά λόγω πανικού ή άγνοιας και έπρεπε να φτάσουμε στις 5 Μαΐου για να δοθούν οι πρώτες οδηγίες.
Πλέον το γεύμα συνοδεύονταν από κονσέρβες, ρύζι και μακαρόνια, τα νωπά προϊόντα δεν καταναλωνόταν και ξέρετε γιατί ? Γιατί η αντίδραση της ελληνικής κοινωνίας ήταν….

«Μην τρως αυτό, θα πεθάνεις»

Απαγορευμένη ζώνη.

Η επίσκεψη στην περιοχή του Τσερνομπίλ γίνεται μόνο με ομαδικά πακέτα από πρακτορεία που έχουν ειδική άδεια. Είναι απολύτως ασφαλής, έτσι τουλάχιστον λένε, αρκεί να ακολουθούνται κάποιες οδηγίες, όπως π.χ. απαγορεύεται ο επισκέπτης να κάθεται στο χώμα,. πρέπει τα ρούχα να καλύπτουν όλο το σώμα ενώ η επίδειξη διαβατηρίου είναι αναγκαία .Σε 3 σημεία της περιήγησης γίνονται έλεγχοι από ειδικά μηχανήματα μέτρησης ραδιενέργειας. Αν ξεπεραστούν τα όρια μάλλον θα γνωρίσετε και άλλες εγκαταστάσεις στον σταθμό.
Το κόστος της ημερήσιας εκδρομής εξαρτάται από τις υπηρεσίες που παρέχουν. Προσωπικά πλήρωσα 150 ευρώ στην εταιρία Gamma travel, υπάρχουν και φθηνότερες επιλογές αρκεί να κλείσετε το πακέτο αρκετές μέρες πριν την άφιξή σας. Η εκδρομή ξεκινά από το κέντρο του Κιέβου και περιλαμβάνει ξενάγηση στην ευρύτερη περιοχή των χωριών, των μνημείων, της πόλης Πρίπιατ καθώς και την νέα σαρκοφάγο. Επίσης περιλαμβάνεται γεύμα στο εστιατόριο του εργοστασίου (τρομακτική εμπειρία ...δεν ξέρω τι έφαγα).
Η συγκλονιστική σειρά της HBO έφερε στην επιφάνεια την αόρατη φρίκη και "δίδαξε" στον τηλεθεατή την ιστορία του ατυχήματος του Τσερνομπίλ. Από τότε που έπαιξε στο γυαλί ο αριθμός των τουριστών που θέλουν να βρεθούν στην απαγορευμένη ζώνη έχει αυξηθεί κατακόρυφα. Πρόσφατα μια τεράστια φωτιά στα δάση του Πρίπιατ, ανέβασε τα επίπεδα της ραδιενέργειας τρομάζοντας τους επιστήμονες.

Ο εφιάλτης....είναι ζωντανός!

Φωτογραφίες