ΠΡΑΣΙΝΟΣ ΚΑΜΒΑΣ

κείμενα/φωτογραφίες : Κωνσταντίνος Μητσάκης

Όσοι θέλουν να ανακαλύψουν απόκρυφες φυσικές ομορφιές, να ξεδιψάσουν με το πεντακάθαρο νερό κάποιας πέτρινης βρύσης και να αφουγκραστούν το παράπονο των φιλόξενων κατοίκων αυτής της τραχιάς γης, η νοτιοανατολική Ευρυτανία είναι ο προορισμός που ψάχνουν.

Βυθισμένη μέσα σε πανύψηλα ελατοδάση, η καταπράσινη Ευρυτανία, ένας τόπος με πλούσια ιστορική και πνευματική παράδοση, θεωρείται μια από τις πρώτες περιοχές της Ευρώπης σε καθαρότητα περιβάλλοντος, αφού η μόλυνση στα όριά της είναι σχεδόν μηδενική, σύμφωνα με έρευνα που διενήργησε το 1991 η Unesco. Με τεράστια δασοκάλυψη και αμιγώς ορεινή ταυτότητα (το 53% της έκτασης του νομού Ευρυτανίας έχει υψόμετρο πάνω από 1.000 μ.), η αραιοκατοικημένη Ευρυτανία είναι πασίγνωστη για την ανυπέρβλητη ορεινή της ομορφιά και σαγηνεύει όποιον θελήσει να γνωρίσει την ελληνική φύση σ’ όλο της το μεγαλείο.

Η συντριπτική πλειοψηφία όσων επισκέπτονται την Ευρυτανία, την καρδιά της κατάφυτης Ρούμελης, διαμένουν συνήθως στο Καρπενήσι (ή σε κοντινή απόσταση από την ευρυτανική πρωτεύουσα) και περνούν το χρόνο τους ανεβοκατεβαίνοντας στο κοντινό χιονοδρομικό κέντρο του Τυμφρηστού. Στην καλύτερη περίπτωση διατρέχουν τη κλασική, πολυφωτογραφημένη διαδρομή Καρπενήσι – Προυσσός, παίρνοντας έτσι μια μικρή, επιδερμική γεύση …Ευρυτανίας.

Ελάχιστοι, ωστόσο, αγνοούν την τουριστική πεπατημένη του στερεοελλαδίτικου νομού και ψάχνουν για κάτι παραπάνω! Είναι αυτοί που θέλουν να ανακαλύψουν τις ανεξερεύνητες ομορφιές της τοπικής φύσης, να ξεδιψάσουν με το πεντακάθαρο νερό κάποιας βρύσης στα απομακρυσμένα χωριά της Ευρυτανίας και να συνομιλήσουν με τους φιλόξενους κατοίκους αυτής της τραχιάς γης. Αυτούς ακριβώς τους ταξιδιώτες, τους ανήσυχους, θα προσπαθήσουμε να βοηθήσουμε, οδηγώντας το τιμόνι του μοτοσυκλέτα τους στα καταπράσινα όρια της Νοτιοανατολικής Ευρυτανίας. Για τους ακόμα πιο «ψαγμένους», ένα εκτεταμένο δίκτυο χωμάτινων αξόνων απλώνεται στα βόρεια του νομού, μέσω των οποίων μπορούν να εξερευνήσουν τους δυσπρόσιτους ορεινούς όγκους των Αγράφων.

Η προτεινόμενη διαδρομή, με αφετηρία το Καρπενήσι και κατάληξη το όμορφο χωριό της Δομνίτσας, θα σας ταξιδέψει στα νοτιοανατολικά όρια της Ευρυτανίας μέσω ασφάλτινων κυρίως οδικών αξόνων, προκειμένου να γνωρίσετε μια από τις λιγότερο γνωστές γωνιές της Ευρυτανίας. Η υπέρβαση αρκετών χωμάτινων διαδρομών απαιτεί μοτοσυκλέτα on-off, ενώ οι περισσότεροι χωματόδρομοι το χειμώνα παρουσιάζουν δυσκολίες ή και γίνονται αδιάβατοι, εξαιτίας του χιονιού και των συχνών κατολισθήσεων. Γι’ αυτό τον λόγο, να ενημερώνεστε συνεχώς από τα κατά τόπους αστυνομικά τμήματα, αλλά και από τους εξυπηρετικότατους ντόπιους για την κατάσταση των χωμάτινων οδικών αξόνων. Τέλος, πριν ξεκινήσετε την όποια διαδρομή σας στην Ευρυτανία φροντίστε να έχετε ανεφοδιαστεί επαρκώς με καύσιμα, αφού τα πρατήρια καυσίμων σπανίζουν!

ΣΤΟ ΚΡΙΚΕΛΛΟ

Αφήνετε πίσω σας το Καρπενήσι με κατεύθυνση προς Λαμία και οδηγείτε πάνω στον παλιό οδικό άξονα και όχι από τη σήραγγα Τυμφρηστού. Ακολουθείτε τις πινακίδες προς τα χωριά Κρίκελλο (19 χλμ.) και Δομνίτσα (29 χλμ.). Στην επόμενη διασταύρωση που θα συναντήσετε (στη θέση Βράχος, 8 χλμ. από το Καρπενήσι) η πινακίδα σήμανσης θα σας «σπρώξει» δεξιά προς τα προαναφερόμενα χωριά της διαδρομής. Ο υπερβολικά ελικοειδής οδικός άξονας πιθανότατα να σας κουράσει, αλλά η ανυπέρβλητη ορεινή φύση και οι υπέροχες εναλλαγές τοπίων αποτελούν το αντίδοτο στην κόπωση του δρόμου. Εδώ τα έλατα έχουν την τιμητική τους και το βαθύ πράσινο κυριαρχεί στα χρώματα της τοπικής φύσης, μαγνητίζοντας τον αμφιβληστροειδή του επισκέπτη.

Μόλις 5 χλμ. από τη δεύτερη διασταύρωση, ένας σύντομος ανηφορικός χωματόδρομος (1 χλμ.) στα αριστερά του κεντρικού άξονα θα σας οδηγήσει στο περίφημο μνημείο Κοκκάλια: είναι το σημαντικότερο μνημείο της περιοχής, που βρίσκεται σε μια τοποθεσία με υπέροχη πανοραμική θέα -καιρού επιτρέποντος φυσικά- προς τις κοντινές βουνοκορφές της Καλιακούδας, του Βελουχίου, της Οξιάς και της Χελιδόνας. Το εν λόγω μνημείο είναι σχετικό με την μάχη που έδωσαν το 279 π. Χ. οι Ευρυτάνες και οι Αιτωλοί με αντίπαλους τους Γαλάτες, οι οποίοι είχαν κατασφάξει με μοναδική αγριότητα τον ντόπιο πληθυσμό στην περιοχή του χωριού Κλαυσί. Περίπου 25.000 Γαλάτες σκοτώθηκαν στη μάχη, ενώ η ονομασία «Κοκκάλια» προήρθε από τα αμέτρητα οστά των νεκρών Γαλατών της μάχης που ήταν διάσπαρτα παντού.

Λίγο πριν αντικρίσετε τα πρώτα σπίτια του Κρίκελλου (περίπου 2 χλμ. βόρεια του χωριού), στα δεξιά του δρόμου θα συναντήσετε άλλο ένα μνημείο, σχετικό με την πρόσφατη ιστορία του τόπου. Είναι αφιερωμένο στον Άρη Βελουχιώτη και στη νίκη που πέτυχε εδώ ο ΕΛΑΣ στις 29 Οκτώβριου 1942 ενάντια των ιταλικών στρατευμάτων κατοχής. Η συγκεκριμένη μάχη θεωρείται η πρώτη νικηφόρα μάχη αντάρτικου σώματος επί ευρωπαϊκού εδάφους στη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου.

Το γραφικό Κρίκελλο, χτισμένο σε μια μαγευτική τοποθεσία κατάφυτη από έλατα σε υψόμετρο 1.120 μ, αποτελεί την έδρα του Δήμου Δομνίτσα και φιλοξενεί περί τους 510 κατοίκους. Με κύριο δομικό στοιχείο την πέτρα και το ξύλο, το Κρίκελλο διαθέτει αρκετά παραδοσιακά κτίσματα με αξιόλογη αρχιτεκτονική και θυμίζει έντονα οικισμό του Πηλίου ή των Ζαγοροχωρίων. Τα «Σωληνάρια», οι πέντε πέτρινες λεκάνες-βρύσες θα σας υποδεχθούν στην είσοδο του Κρίκελλου, ενώ η επόμενη στάση σας σίγουρα θα γίνει στην πλατανοσκέπαστη πλατεία, όπου βρίσκονται συγκεντρωμένα τα λιγοστά εστιατόρια και καφενεία του χωριού. Περίοπτη θέση στο χώρο της πλατείας κατέχει η εκκλησία του Αγίου Νικολάου (1903), κτισμένη εξ’ ολοκλήρου από Ηπειρώτες μαστόρους της πέτρας, που συγκαταλέγεται στις ωραιότερες εκκλησίες του νομού. Οι νεόκτιστοι ξενώνες και τα ενοικιαζόμενα δωμάτια που υπάρχουν στο Κρίκελλο μαρτυρούν την αξιόλογη προσπάθεια που έχει ξεκινήσει τα τελευταία χρόνια στον τομέα του τουρισμού.

ΣΤΗΝ ΔΟΜΝΙΤΣΑ

Μόλις 9 χλμ. χωρίζουν το Κρίκελλο από την Δομνίτσα, που βρίσκεται σε υψόμετρο 1.050 μ. Η Δομνίτσα απέχει 35 χλμ. από το Καρπενήσι και αποτελεί τον δεύτερο μεγάλο προορισμό –μετά το Κρίκελλο– στα νοτιοανατολικά του νομού. Πάμπολλες είναι οι στροφές του οδικού άξονα και σ’ αυτό το κομμάτι της διαδρομής, ενώ τα έλατα έχουν παραχωρήσει ένα μέρος της πράσινης κυριαρχίας τους στα πλατάνια και τα κέδρα. Σ’ ένα σημείο της διαδρομής έχετε την ευκαιρία να δείτε τις δυο γνωστές γέφυρες της περιοχής, τη παλιά και τη καινούρια γέφυρα του ποταμού Κρικελλοπόταμου.

Στις 7 Ιουνίου του 1942, ο Άρης Βελουχιώτης κήρυξε στην Δομνίτσα την έναρξη της ένοπλης εθνικής αντίστασης εναντίον των γερμανικών στρατευμάτων κατοχής. Το μνημείο της Εθνικής Αντίστασης που υπάρχει στο χωριό υπενθυμίζει στους περιηγητές το σημαντικό αυτό ιστορικό γεγονός. Σημείο συνάθροισης και συναλλαγής των κατοίκων της Δομνίτσας αποτελεί η πλατεία του χωριού με τα αιωνόβια πλατάνια, τα γραφικά καφενεία και τα παραδοσιακά εστιατόρια. Κατά την παραμονή σας στη Δομνίτσα αξίζει επίσης να επισκεφθείτε το τοπικό Λαογραφικό-Ιστορικό Μουσείο, το ξέφωτο με το εκκλησάκι του Προφήτη Ηλία σε πευκόφυτο λόφο πάνω από το χωριό, καθώς και τις εκκλησίες του Αγίου Αθανασίου και της Αγίας Κυριακής. Σε περίπτωση που ξεμείνετε από καύσιμα, τα μπακάλικα της πλατείας διαθέτουν μπιτόνια με βενζίνη προκειμένου να συνεχίσετε το ταξίδι σας προς την Ναύπακτο (102 χλμ.).

Η Δομνίτσα προσφέρεται ως αφετηρία αρκετών όμορφων διαδρομών στην ευρύτερη περιοχή. Ειδικότερα οι φυσιολάτρες, αυτοί συνηθίζουν να πηγαίνουν στο χωριό Ρόσκα και από εκεί να φτάνουν πεζοί στο γνωστό φαράγγι Πάντα Βρέχει. Το φαράγγι διασχίζει ο Κρικελλοπόταμος και υπάρχουν θεαματικοί καταρράχτες εξαίρετης φυσικής ομορφιάς. Για εξορμήσεις στην ευρύτερη περιοχή με τετρακίνητο όχημα (ή μοτοσυκλέτα on-off) και θέα στο επιβλητικό ανάγλυφο της τοπικής φύσης προσφέρεται η διαδρομή Δομνίτσα – Κουμαριστά – Μεσοκώμη, όπως και η διαδρομή Καστανούλα – Άγιος Χαράλαμπος – Ψιάνα – Σκοπιά. Αντίθετα, με αφετηρία το Κρίκελλο μπορείτε να ταξιδέψετε στην διαδρομή Κρίκελλο – Στάβλοι – Αμπλιανή, ενώ αρκετά θεαματική αλλά δύσκολη (απαιτείται τετρακίνητο όχημα) θεωρείται η διαδρομή Κρίκελλο – Σύγκρελλο – Ανιάδα.

ΤΕΛΕΥΤΑΙΟ ΠΑΡΑΔΕΙΣΟΣ

Οι λάτρεις της άγριας ορεινής φύσης, αλλά και όσοι αναζητούν παραστάσεις και ήχους από μια άλλη, αυθεντική Ελλάδα, θα ανακαλύψουν εδώ, στο κέντρο της Στερεάς Ελλάδας, έναν τόπο που παραμένει ακόμα καθάριος και αμόλυντος από τα «αγαθά» του πολιτισμού. Απάτητα δάση, παραδοσιακή φιλοξενία, γραφικά χωριά, λευκές βουνοκορφές, ορμητικά ποτάμια και αυθεντικοί άνθρωποι αντιπροσωπεύουν τα «λάφυρα» που θα καρπωθείτε από την οικολογική σας περιπλάνηση στα νοτιοανατολικά της Ευρυτανίας. Έχοντας πάρει το δρόμο του γυρισμού για την κόλαση της πόλης, δικαίως λοιπόν θα αναρωτιέστε: «Μήπως θα έπρεπε να παρατείνω για λίγο ακόμα την παραμονή μου στον τελευταίο φυσικό παράδεισο της Ελλάδας;»

ΓΕΥΣΕΙΣ

Εδώ το κρέας και τα γαλακτοκομικά έχουν την τιμητική τους, πράγμα που επιβάλλει η πλούσια κτηνοτροφική παράδοση του τόπου. Μιλάμε για γνήσια ρουμελιώτικη κουζίνα. Στο Κρίκελλο δοκιμάστε κρικελλιώτικες πίτες και αρνάκι λαδορίγανη. Επίσης, εκτός από αρνάκι στον φούρνο, γίδα βραστή, λουκάνικα με ρίγανη, κοκορέτσι και κοντοσούβλι, ζητήστε να δοκιμάσετε χοιρινό τηγανιά με κρασί, αγριογούρουνο στιφάδο και φυσικά λαγό στιφάδο. Πιέστε τοπικό τσίπουρο και άφθονο γλυκόπιοτο κρασί. Φεύγοντας από την Ευρυτανία, φορτώστε στις αποσκευές σας τυριά, ζυμαρικά, μέλι και γλυκά του κουταλιού, υφαντά και αλλαντικά.

Φωτογραφίες: