MOTOtaxidiotis: Σέριφος, η «σιδηρά Κυρία» των Κυκλάδων.

Σέριφος, με triumph Scrambler 900 efi

κείμενο/ φωτογραφίες : Δημήτρης Κατσούλας

Σκάλες εκφόρτωσης, βαγονέτα, ερείπια κτιρίων, δαιδαλώδης γαλαρίες αλλά και βαρέα οχήματα, όλα βαμμένα στο χρώμα της σκουριάς και της εγκατάλειψης βρίσκονται διάσπαρτα στην βραχώδη επιφάνεια της Σερίφου μαρτυρώντας το μεταλλευτικό παρελθόν αλλά και την ανθρώπινη αδιαφορία. Βέβαια υπάρχει και η άλλη πλευρά του νομίσματος, αυτή που θέλουν να βλέπουν οι εραστές του μαζικού τουρισμού αγνοώντας το αιματοβαμμένο παρελθόν της σιδηράς νήσου των Κυκλάδων. Ο ταξιδευτής όμως γνωρίζει που θα βρεθεί, τι θα αντικρίσει, τι θα γευθεί είναι προετοιμασμένος. Αυτή είναι και η διαφορά του από τον τουρίστα.

Είμαι σίγουρος πως λίγοι από τους επισκέπτες του νησιού γνωρίζουν τους αγώνες που έδωσαν οι μεταλλωρύχοι στα μέσα του 1916 για τα βασικά τους δικαιώματα. Είμαι σίγουρος πως λίγοι από τους επισκέπτες του νησιού γνωρίζουν πως η Σέριφος πρωτοκατοικήθηκε τον 7^ο αιώνα από Αιολείς, Ίωνες, Κρήτες, Φοίνικες και Μυκηναίους οι οποίοι εκμεταλλεύτηκαν τον ορυκτό πλούτο της. Είμαι σίγουρος πως μετά από αυτή την μικρή αναφορά, την επόμενη φορά που θα βρεθείτε στις μαγικές παραλίες της θα κλέψετε λίγο από τον χρόνο σας και θα επισκεφτείτε ένα εγκαταλειμμένο μεταλλείο για να αφουγκραστείτε τις βαριές ανάσες των εργατών, να νιώσετε την κούραση τους και να τους μνημονεύσετε.

Από τον μύθο στον 20 αιώνα

Σύμφωνα με την μυθολογία στην Σέριφο μεγάλωσε ο Περσέας, γιος του Δία και της Δανάης, εγγονός του Ακρίσιου, βασιλιά του Άργους. Ο παππούς βασιλιάς δεν κατάφερε να κάνει έναν διάδοχο και φοβούμενος μη χάσει την βασιλεία από τον μικρό Περσέα δίνει εντολή να κλειστούν σε λάρνακα αυτός και η μητέρα του και να αφεθούν στην θάλασσα. Μετά από μέρες η λάρνακα ξεβράστηκε στην Σέριφο. Στο νησί μεγάλωσε και ανδρώθηκε ο Περσέας, όμως ο βασιλιάς του νησιού, ο Πολυδέκτης, ήθελε να τον ξαποστείλει και να αρπάξει την πανέμορφη μητέρα του. Τον προκάλεσε και τον έστειλε να φέρει το κεφάλι της Μέδουσας. Ο Περσέας δεσμεύτηκε και το έκανε έχοντας τους Θεούς στο πλάι του. Γυρνώντας μαθαίνει πως ο Πολυδέκτης προσπάθησε να βιάσει την μητέρα του Δανάη, οπότε πήρε την εκδίκηση του, έβγαλε το κεφάλι της Μέδουσας από τον σάκο του και απολίθωσε τον Πολυδέκτη και τους αυλικούς του γεμίζοντας το νησί με πέτρινα ανθρωπόμορφα συντρίμμια. Έτσι προέκυψε και το όνομα του νησιού από την αρχαία λέξη «στέρφος» που σημαίνει πετρώδη γη.

Η Σέριφος γνώρισε μεγάλη ακμή κατά την Κλασική εποχή, ήταν μέλος της Αθηναϊκής Συμμαχίας ενώ κατά την Ρωμαϊκή περίοδο ήταν τόπος εξορίας.Αξίζει να αναφερθεί πως η Σέριφος είχε δικό της νόμισμα από τον 6^ο αιώνα π.Χ.Στην Μεσαιωνική περίοδο εντάχθηκε στο Δουκάτο του Αιγαίου μέχρι το 1566 που κατακτήθηκε από τους Οθωμανούς. Μεγάλη πληγή για τους κατοίκους του νησιού ήταν οι πειρατές οι οποίοι επανειλημμένα έκαναν επιδρομές στο νησί. Η ανάγκη αμυντικών κτιρίων ήταν επιτακτική, έτσι το 1434 χτίστηκε το κάστρο των Μικέλι και γύρω από αυτό ο οικισμός της σημερινής χώρας. Όπως αναφέρθηκε προηγουμένως το κύριο χαρακτηριστικό της ιστορίας του νησιού ήταν η μεταλλευτική δραστηριότητα. Η εξόρυξη μετάλλου σταμάτησε κατά την Οθωμανική περίοδο και ξαναλειτούργησε επί Όθωνα το 1861. Τότε στο Λαύριο δραστηριοποιούνταν η γαλλική εταιρία «Σπηλιαζέζα», οι υπεύθυνοι αυτής ανέθεσαν στον γερμανό μεταλλειολόγο, Γκρόμαν την διεύθυνση εργασιών εξόρυξης μετάλλου στην Σέριφο.

Οι συνθήκες εργασίας ήταν άθλιες, η ασφάλεια των εργαζομένων μηδαμινή ενώ οι απολαβές ήταν πενιχρές. Έτσι τον Αύγουστο του 1916 ξεκίνησε η απεργία των μεταλλωρύχων με αιτήματα την οκτάωρη εργασία, την λήψη μέτρων για την ασφάλεια των εργαζομένων και την αύξηση των αποδοχών τους. Η απεργία κράτησε για μέρες. Στις 21 Αυγούστου χωροφύλακες από την Αθήνα έδωσαν προθεσμία πέντε λεπτών για να διαλυθεί η πορεία των μεταλλωρύχων. Οι εργάτες και οι οικογένειες τους ήταν ανένδοτοι, μετά την λήξη της προθεσμίας οι χωροφύλακες άρχισαν να πυροβολούν αδιακρίτως. Τα επεισόδια έληξαν με εννέα νεκρούς, πέντε εργάτες και τέσσερεις χωροφύλακες ενώ δεκάδες ήταν οι τραυματίες. Η τότε κυβέρνηση έστειλε και άλλους χωροφύλακες και επανέφερε την τάξη. Μετά την απεργία αυτή άλλαξε το εργασιακό καθεστώς στην Ελλάδα και καθιερώθηκε το οκτάωρο. Τα μεταλλεία έκλεισαν οριστικά το καλοκαίρι του 1963…

Η νήσος. Τι να δείτε.

Χώρα

Εδώ αφήνουμε την όμορφη και διαχρονική Triumph scrambler 900 efi και ξεκινάμε έναν περίπατο απόλαυσης στην πρωτεύουσα της Σερίφου η οποία απλώνεται αμφιθεατρικά σε ένα λόφο ύψους 230 μέτρων. Από την Κάτω Χώρα και τις συνοικίες Βάρδα Τσιγκούρι και Πλακανό που φιλοξενούν το Λαογραφικό μουσείο, την εκκλησία της Ευαγγελίστριας αλλά και τις πάλλευκες οικίες των μεταλλωρύχων ανηφορίζουμε προς την άνω Χώρα με την πυκνή δόμηση, τα μικρά και δαιδαλώδη σοκάκια. Κύριο αξιοθέατο η όμορφη πλατεία Δημαρχείου που φιλοξενεί το νεοκλασικό κτήριο του 1907 στο οποίο στεγάζεται η δημόσια αρχή αλλά και την Μητρόπολη του Αγίου Αθανασίου. Στην πλατεία θα βρείτε μικρά καφενεδάκια, μεζεδοπωλεία και μπαρ. Από εκεί ακολουθώντας τα ανηφορικά σοκάκια καταλήγουμε στο ψηλότερο σημείο της Χώρας με το βενετσιάνικο κάστρο (ερείπια) και το εκκλησάκι του Αγίου Κωνσταντίνου. Ίσως το πιο απολαυστικό σημείο της σιδερένιας νήσου, η θέα είναι μοναδική. Ιδανικά να βρεθείτε εκεί κατά την ανατολή του ηλίου ή λίγο πριν την δύση του. Στα ριζά της Άνω Χώρας βρίσκεται η πλατεία των Μύλων. Τρεις ανεμόμυλοι αναπαλαιωμένοι πλαισιώνονται από μαγαζιά, μεζεδοπωλεία ενώ σε κοντινή απόσταση από τους μύλους βρίσκεται το μουσείο με την αρχαιολογική συλλογή της Σερίφου.

Μεγάλο Λιβάδι.

Δεκατρία χιλιόμετρα μακριά από την Χώρα βρίσκεται το Μεγάλο Λιβάδι, ο τόπος όπου διέμεναν οι εκατοντάδες εργάτες των μεταλλείων, ο τόπος που έδρευε η γαλλική εταιρεία, ο τόπος που ξέσπασε η απεργία του 1916. Ο οικισμός δημιουργήθηκε το 1880, πέραν των κατοικιών υπήρχε σχολείο, παντοπωλεία, καφενεία, σταθμός χωροφυλακής αλλά και χημείο ενώ απαριθμούσε περισσότερους από επτακόσιους κατοίκους. Πλέον λίγοι κάτοικοι κρατάν ενεργό τον τόπο. Ο ταξιδιώτης θα αντικρίσει το ερειπωμένο κτίριο της διοίκησης (1890), κτισμένο στο αρχιτεκτονικό στυλ του Τσίλλερ. Η συναισθηματική φόρτιση θα είναι έντονη μιας και είναι αφημένο στο έλεος καιρών και ανθρώπων, σε μικρή απόσταση θα βρει το μνημείο που είναι αφιερωμένο στους δολοφονημένους εργάτες θυμίζοντας τον μαύρο Αύγουστο του 19 ενώ τα απομεινάρια από τις σκάλες φόρτωσης, τα βαγονέτα, οι ράγες και τα πέτρινα κτίρια θα προβληματίσουν και πάλι. Είναι όλα αφημένα στην μοίρα τους. Το Μεγάλο Λιβάδι, το κέντρο των μεταλλείων θα μπορούσε να μεταμορφωθεί σε ένα χωριό μουσείο αλλά τι λέω αυτά είναι όνειρα…θερινής νυκτός.

Το Λιβάδι

Ο πολυπληθέστερος οικισμός του νησιού αλλά και ο πιο πολύβουος. Ιδρύθηκε το 1870 και αποτέλεσε την έδρα της Ελληνικής μεταλλευτικής Εταιρίας μέχρι το 1907. Είναι ένας ζωντανός οικισμός μιας και εκεί βρίσκεται το λιμάνι, η μαρίνα, μπαράκια , καφέ και εστιατόρια ενοικιαζόμενα δωμάτια αλλά και ξενοδοχεία. Είναι ο ιδανικός τόπος για να ξεκινήσετε τις εκδρομές σας στο νησί. Στο Λιβάδι απλώνεται και ένας μικρός καλλιεργήσιμος κάμπος . Οι πιο δραστήριοι ταξιδιώτες έχουν την δυνατότητα να πεζοπορήσουν μέχρι την χώρα μιας και από το Λιβάδι ξεκινά ένας λιθόστρωτο μονοπάτι (σκαλοπάτια) που οδηγεί στην πρωτεύουσα του νησιού.

Μονή Ταξιαρχών

Το πιο γαλήνιο σημείο του νησιού. Το μοναστήρι των Ταξιαρχών, ιδρύθηκε το 1600 , στο καθολικό του κυριαρχούσαν απίθανες τοιχογραφίες όμως στις αρχές του 20ου αιώνα μέρος αυτών καταστράφηκε. Στο ξύλινο τέμπλο του φιλοξενούνται πολλές αγιογραφίες και εικόνες ενώ θαυμασμό προκαλεί η αγιογραφία της πάλης του Αρχάγγελου με το θηρίο της Αποκάλυψης. Η αρχιτεκτονική της μονής είναι φρουριακή κάτι που την καθιστά απόρθητη. Η κύρια είσοδος της είναι τοποθετημένη ψηλά στα τέσσερα μέτρα για να μην μπορούν να βρεθούν στα σπλάχνα της οι πειρατές και οι επίδοξοι ληστές. Η είσοδος γίνονταν με κινητή σκάλα . Περνώντας την μικρή πύλη θα αντικρίσετε τον ναό με την χρωματιστή δίφυλλη πόρτα αλλά τον ολόλευκο τρούλο του. Ακολουθήστε τα σκαλοπάτια και βρεθείτε στην ταράτσα, η θέα προς το πέλαγος είναι εξαιρετική. Καλό θα είναι να επικοινωνήσετε πριν την επίσκεψη σας για να ενημερωθείτε για τις ώρες που είναι ανοιχτή η μονή (22810 51027).

Αρχαιολογικό ενδιαφέρον.

Παρόλη την μακραίωνη ιστορία του νησιού τα αρχαιολογικά απομεινάρια είναι λίγα , σημαντικότερα είναι ο Ασπρόπυργος, ο ψαρόπυργος και η σπηλιά του κύκλωπα. Ακολουθώντας την διαδρομή από την Χώρα προς το Μεγάλο Λιβάδι και λίγο πριν την διασταύρωση για Κουτάλα βρίσκεται ο Άσπρος Πύργος, ένα κτίσμα του 4^ου αιώνα π.Χ. Χαρακτηριστικό του είναι το κυκλικό σχήμα που δημιουργείτε από λευκούς μαρμάρινους ογκόλιθους. Το ύψος του εικάζετε πως ήταν 12 μέτρα, στις μέρες μας σώζεται μέρος αυτού με ύψος σχεδόν πέντε μέτρων. Το κτίσμα θεωρείται πως λειτουργούσε σαν παρατηρητήριο που είχε σαν σκοπό την προστασία των ορυχείων. Ο μικρός ναΐσκος που βρίσκεται δίπλα από τα ερείπια κτίστηκε από δομικά υλικά του πύργου στα τέλη του 19^ου αιώνα και είναι αφιερωμένος στον Άγιο Χαράλαμπο.

Φεύγοντας από τον Ασπρόπυργο και με κατεύθυνση το Μεγάλο Λιβάδι θα οδηγήσουμε την νεοκλασική triumph scrambler 900 προς τον “θρόνο του κύκλωπα”. Ακολουθώντας έναν βατό χωματόδρομο που ξεκινά κοντά στον οικισμό Μεγάλο χωριό και αφού περάσουμε την μονή Ευαγγελίστριας της Ακρωτηριανής θα αντικρίσουμε στο δεξί μας χέρι ένα ορθογώνιο κατασκεύασμα που αποτελείται από μακρόστενους λίθους μήκους 8.5 μέτρων. Εικάζεται πως ήταν τόπος λατρείας κατά την αρχαιότητα. Κοντά στον ιδιαίτερο πύργο υπάρχουν και άλλα αρχαία κτίσματα αλλά και η είσοδος μια στοάς που λέγεται πως ήταν η σπηλιά του Κύκλωπα Πολύφημου! Η πρόσβαση σε αυτή δεν είναι πλέον εφικτή μιας και υπέστη καθίζηση.

Φάρος Σπαθί.

Στο νοτιότερο άκρο του νησιού και στο ακρωτήριο Σπαθί βρίσκεται ο πετρόκτιστος ομώνυμος φάρος. Κατασκευάστηκε το 1900 και είναι πλήρως αυτοματοποιημένος. Κάποιες μέρες του μήνα φιλοξενεί φαροφύλακα ενώ το καλοκαίρι είναι θέρετρο αξιωματικών του ναυτικού. Η πρόσβαση γίνεται μέσω χωματόδρομου που χρήζει προσοχής. Φυσικά και αξίζει η επίσκεψη μιας και η θέα προς την Σίφνο αλλά και το πέλαγος είναι μοναδική.
Το νησί των μεταλλείων είναι ένα ακατέργαστο διαμάντι στο Αιγαίο που θα σας γοητεύσει για την απλότητα και την γαλήνη του. Οδηγώντας την μοτοσικλέτας σας στην Σέριφο θα γνωρίσετε υπέροχα γραφικά χωριά, όπως ο Κένταρχος, η Παναγιά, η Γαλανή. Θα συναντήσετε ντόπιους που θα σας σκλαβώσουν με την φιλοξενία τους και θα απολαύσετε την τοπική κουζίνα είτε αφορά αλμυρά είτε γλυκά εδέσματα. Το ταξίδι στην Σέριφο πραγματοποιήθηκε προ Κορονοϊού οπότε βιώσαμε και τον παλμό των πανηγυριών του δεκαπενταύγουστου. Ένα από τα μεγαλύτερα πανηγύρια στο νησί γίνονταν στην εκκλησία της Παναγίας Σκοπιανής, ίσως της πιο γραφικής εκκλησίας της Σερίφου. Όταν επιτραπούν τα πανηγύρια φροντίστε να βρεθείτε εκεί δεκαπενταύγουστο για να γευθείτε κατσίκι ντόπιο, κρασί λιαστό και να χορέψετε μέχρι πρωίας.

Παραλίες

Η Σέριφος φημίζεται για τις παραλίες της, συνολικά έχει περισσότερα από 80 χιλιόμετρα ακτογραμμής και 72 παραλίες!
Προσωπικά πιστεύω πως έχει τις καλύτερες των Κυκλάδων και θα σας αναφέρω τις βασικότερες :

Πλατύς Γυαλός (γραφικός όρμος με φυσική σκιά και καταγάλανα νερά)
Συκαμιά ( ίσως η ωραιότερη του νησιού, μην πάτε αν έχει βοριά, έχει όμορφο ηλιοιβασίλεμα)
Γάνεμα (μεγάλη παραλία που γειτονεύει με αυτή του Κουταλά και της Βάγιας)
Ψιλή Άμμος ( η δημοφιλέστερη παραλία της Σερίφου με τον εξωτικό χαρακτήρα )
Μέγα Λιβάδι, Αυλόμωνας και Λιβαδάκια (οργανωμένες παραλίες)
Λιά (μια από τις ομορφότερες παραλίες του νησιού)
Άγιος Σώστης (εξαιρετική αμμουδιά )

Γεύσεις

Το φαγητό αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι των διακοπών και γενικότερα των εξορμήσεων. Ένας όμορφος τόπος μπορεί να μείνει αρνητικά χαραγμένος στην μνήμη…λόγω κακού φαγητού!
Η Σέριφος είναι προορισμός γευσιγνωσίας, παραδοσιακοί μεζέδες θα συντροφεύουν την καθημερινότητα σας όπως οι μαραθοτηγανίτες, η ρεβιθάδα στην σκεπασταριά, η κάππαρη γιαχνί , η λούζα ( ένα είδος παστουρμά από χοιρινό) αλλά και τα τοπικά τυριά όπως το λαουμίσιο, ενώ το ιδιαίτερο Σεριφιώτικο κρασί θα σας χαλαρώσει (με μέτρο, δεν οδηγάμε ). Από την γλυκιά πλευρά, έχουμε το παστάκι της Σερίφου, τα αμυγδαλωτά και τα γλυκά του κουταλιού. Όσο Αναφορά το ΠΟΥ θα φάτε, είναι απλά τα πράγματα, όπου και να κάτσετε θα βρείτε μεζέδες και κύρια πιάτα που θα σας απογειώσουν.

Χρήσιμα:

ΔΗΜΟΣ ΣΕΡΙΦΟΥ 2281051210

ΚΕΠ ΣΕΡΙΦΟΥ 2281052545

ΙΑΤΡΕΙΟ 2281051202

ΛΙΜΕΝΙΚΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ 2281051470

ΑΣΤΥΝΟΜΙΚΟΣ ΣΤΑΘΜΟΣ 2281051300

Φωτογραφίες: