ΝΕΣΤΟΧΩΡΙΑ

H ΔΥΝΑΜΗ ΤΟΥ ΝΕΡΟΥ, Κ. Μητσάκης

Νεστοχώρια. Γεμάτα γραφικότητα και μνήμες του χθες, σμίγουν με τη ζωή του σήμερα μέσα σ’ ένα τοπίο μαγικό. Γνωρίστε τα, εξερευνώντας τα Θρακικά Τέμπη, τη στενή κοιλάδα του ορμητικού Νέστου που «μαιανδρίζει» από τους Τοξότες ως τη Σταυρούπολη.
Με πρωταγωνιστή τον Νέστο, το πέμπτο μεγαλύτερο ποτάμι της χώρας μας, και «κομπάρσους» τα 28 γραφικά χωριά (τα λεγόμενα Νεστοχώρια) που φιλοξενούνται στην κοιλάδα του Νέστου, η διαδρομή Ξάνθη-Τοξότες-Σταυρούπολη χαρακτηρίζεται ως μια περιπλάνηση σ’ έναν τόπο ευλογημένο από τη φύση, με ανεπιτήδευτη ομορφιά, κοινή ιστορία και τεράστια οικολογική αξία. Παρθένα δάση, βαθιές κοιλάδες, κατοικημένα αλλά και έρημα χωριά, πέτρινα παραποτάμια μονοπάτια και κελαρυστά ποτάμια συνθέτουν την πολυμορφική φυσιογνωμία του θρακικού τοπίου. Πρόκειται για εικόνες πραγματικά μαγικές, που ξυπνούν τις ναρκωμένες αισθήσεις του επισκέπτη και αποτελούν τις καλύτερες στιγμές που ζει η φύση εδώ, στη γη του Ορφέα.



Οδηγώντας πάνω στην Εθνική οδό Ξάνθης – Καβάλας, έχετε αφήσει πίσω σας
την αρχόντισσα της Θράκης και κατευθύνεστε προς την Καβάλα. Στο 13 ο χλμ. της
εθνικής οδού θα στρίψετε στη δεξιά έξοδο προς τους οικισμούς Τοξότες και Γαλάνη.
Φτάνοντας στο χωριό Τοξότες αναζητήστε (υπάρχει κατατοπιστικότατη σήμανση)
και ακολουθήστε στη συνέχεια τον δασικό-τουριστικό δρόμο, ο οποίος μετά από
περίπου 30 χλμ. πορείας καταλήγει στο Νεστοχώρι Κομνηνά. Πρόκειται για μια
διαδρομή η οποία, αν και κινείται σε παράλληλη κατεύθυνση με την κοίτη του
ποταμού Νέστου, δεν προσφέρει οπτική επαφή με τον ποταμό παρά μόνο στην αρχή
και στο τέλος της. Μόνο τα πρώτα 10 χλμ. της διαδρομής είναι ασφάλτινα (μέχρι
την θέση «Θέα»), ενώ τα υπόλοιπα χαρακτηρίζονται από έναν μέτριας βατότητας
χωματόδρομο, γεγονός που καθιστά απαγορευτική τη συνέχιση της διαδρομής με
επιβατικό αυτοκίνητο. Μόνο με τετρακίνητο όχημα ή μοτοσυκλέτα on-off.





Καθ’ οδόν προς τη θέση «Θέα», η στριφτερή ανηφορική διαδρομή θα σας περάσει
αρχικά από τα Ίμερα, έναν μικρό μισο-εγκαταλειμμένο οικισμό σε υψόμετρο 1.200
μ, που απέχει 6 χλμ. από τους Τοξότες. Το τέλος του ασφαλτόδρομου βρίσκεται
σε υψόμετρο 1.100 μ. στη θέση «Θέα», εκεί όπου σας περιμένει ένα ανυπέρβλητο
όσο και ασύλληπτης ωραιότητας θέαμα: η κοίτη του Νέστου ελίσσεται σαν ένα
τεράστιο φίδι πάνω στο καταπράσινο ορεινό τοπίο της περιοχής, σχηματίζοντας στο
συγκεκριμένο γεωγραφικό σημείο τρεις εντυπωσιακούς μαιάνδρους.
Στη θέση «Θέα» βρίσκεται ένα από τα τρία παρατηρητήρια-κάμερες του
τηλεματικού συστήματος «Ιχνηλάτης», που λειτουργεί με σκοπό την προστασία
και την προβολή της περιοχής. Το εν λόγω σύστημα, που έχει τη βάση του στο
χωριό Κομνηνά και λειτουργεί με ηλιακή ενέργεια, επιτηρεί μια περιοχή 30.000
στρεμμάτων και οι τρεις κάμερες που διαθέτει είναι τοποθετημένες σε επιλεγμένα
σημεία των Στενών του Νέστου (θέση «Θέα», θέση «Λιβερά» και θέση «Ταΐστρες
Πουλιών». Τα Στενά του Νέστου έχουν χαρακτηριστεί ως Αισθητικό Δάσος και
διέπονται από ειδικούς όρους περιβαλλοντικής προστασίας.



Αμέσως μετά τη θέση «Θέα», η άσφαλτος παραχωρεί τη θέση της σ’ έναν
πετροφυτεμένο κατηφορικό χωματόδρομο, αρκετά επίπονο -τόσο για τις αναρτήσεις
του οχήματός σας όσο και για τα νεύρα σας- οδικό άξονα. Σε απόσταση 11 χλμ. από
τη θέση «Θέα» θα συναντήσετε σε υψόμετρο 600 μ. τον οικισμό Κρωμνικό, που
έχει εγκαταλειφθεί από τους κατοίκους του από τη δεκαετία του 1970. Γκρεμισμένοι
τοίχοι, ερειπωμένες κατοικίες, σιωπή και μοναξιά συνθέτουν τη θλιβερή εικόνα που
παρουσιάζει το παραδομένο στην φθορά του χρόνου Νεστοχώρι. Μοναδικό μνημείο
του εγκαταλειμμένου οικισμού αποτελεί η μικρή εκκλησία του Αγίου Παντελεήμονα,
που περιμένει υπομονετικά τους λιγοστούς τολμηρούς ταξιδιώτες να ανάψουν ένα
κερί.
Ο κακοτράχαλος χωματόδρομος, ευτυχώς λιγότερο κουραστικός, οδηγεί μετά
από 5,5 χλμ. στον μικρό οικισμό Άνω Λιβερά, ενώ σε κοντινή απόσταση (1,5 χλμ.)
βρίσκεται ο όμορος εγκαταλειμμένος οικισμός Κάτω Λιβερά. Αμφότερα αυτά
τα Νεστοχώρια παρουσιάζουν εικόνα ερήμωσης και εγκατάλειψης, ενώ μόλις 1-
2 νεόκτιστες κατοικίες υπάρχουν στα όριά τους. Από τα Κάτω Λιβερά, εκεί όπου
σταματά ο επίπονος χωματόδρομος, ένα πεζοπορικό μονοπάτι οδηγεί μετά από
3 χλμ. στον παλιό σιδηροδρομικό σταθμό των Λιβερών που έχει ανακαινιστεί
και έχει μετατραπεί σε ξενώνα και χώρο αναψυχής για αυτούς που επιχειρούν να
πεζοπορήσουν μέσα στα Στενά του Νέστου πάνω στις σηματοδοτημένες διαδρομές-
μονοπάτια της παραποτάμιας περιοχής ή για αυτούς που διασχίζουν τον μαιανδρικό
ποταμό της Θράκης με καγιάκ.



Μετά τα Άνω Λιβερά θα φτάσετε στην θέση «Ταΐστρες Πουλιών», όπου βρίσκεται
εγκαταστημένη η τρίτη κάμερα του τηλεματικού συστήματος «Ιχνηλάτης». Τα
περίπου 7 χλμ. που χωρίζουν κατόπιν τα Άνω Λιβερά από το χωριό Κομνηνά
είναι στην πλειοψηφία τους κατηφορικά, ενώ δεν θα αργήσετε να δείτε στο βάθος
του ορίζοντα την Σταυρούπολη, τον ποταμό Νέστο και τα Κομνηνά. Μόλις
5 ασφαλτοστρωμένα χιλιόμετρα χωρίζουν στη συνέχεια τα Κομνηνά από τη
Σταυρούπολη. Εξυπακούεται ότι σε περίπτωση που δεν διαθέτετε τετρακίνητο όχημα,
η προσέγγιση στα Κομνηνά μπορεί να γίνει και μέσω του οδικού άξονα Ξάνθης –
Σταυρούπολης. Απλώς, από την θέση «Θέα» θα πρέπει να επιστρέψετε και πάλι πίσω
στην Ξάνθη και στη συνέχεια να διατρέξετε 27 χλμ. έως τη Σταυρούπολη.
Τα Κομνηνά φιλοξενούν περί τους 160 μόνιμους κατοίκους και παραμένουν
ένας ακμαίος οικισμός της περιοχής. Μετά το καφεδάκι σας στη μικρή πλατεία του
χωριού επισκεφθείτε το παλιό Δημοτικό σχολείο, ένα πέτρινο κτίσμα του 1930 που
έχει μετατραπεί σ’ ένα καλαίσθητο συνεδριακό κέντρο. Επίσης, μην παραλείψετε
να βρεθείτε επίσης στο κέντρο του τηλεματικού συστήματος «Ιχνηλάτης», όπου
μπορείτε να μάθετε αρκετά ενδιαφέρονται στοιχεία αναφορικά με τις δυνατότητες του
πρώτου τηλεματικού κέντρου που λειτούργησε στην Ελλάδα.

Καθ’ οδόν στην διαδρομή Κομνηνά – Σταυρούπολη, η ευδιάκριτη πινακίδα
σήμανσης που υπάρχει θα σας οδηγήσει 1 χλμ. μακριά από τον κεντρικό
ασφαλτόδρομο, στον χώρο όπου ανακαλύφθηκε το 1953 από τον αρχαιολόγο
Μακαρόνα ένας Μακεδονικός τάφος του 2ου π.Χ. αιώνα. Ωστόσο, το εν λόγω
ταφικό μνημείο είχε ανακαλυφτεί και είχε συληθεί από τυμβωρύχους το 1903, οι
οποίοι δυστυχώς έκλεψαν όλα τα πολύτιμα κτερίσματα που υπήρχαν μέσα στον
τάφο. Το καλοδιατηρημένο νεκρικό μνημείο είναι ένας οικογενειακός τάφος που
αποτελείται από τρία μέρη: τον διάδρομο, τον προθάλαμο και τον κυρίως τάφο
με τις δυο νεκρικές κλίνες. Καλό θα ήταν, πριν ξεκινήσετε από τα Κομνηνά για
να τον επισκεφθείτε, να συνεννοηθείτε με τον φύλακα του αρχαιολογικού χώρου
προκειμένου να σας ανοίξει την πόρτα του μνημείου.

Απλωμένη σε μια κατάφυτη περιοχή στις παρυφές της Ροδόπης και κοντά
στην κοίτη του Νέστου, η Σταυρούπολη οφείλει την ονομασία της στη θέση που
βρίσκεται κτισμένη, καθώς αποτελεί ένα καίριο σταυροδρόμι ανάμεσα στην Ξάνθη,
τη Δράμα και την Καβάλα. Μεγάλο καπνοπαραγωγικό κέντρο και σημαντικό
κεφαλοχώρι αλλοτινών εποχών, η Σταυρούπολη σήμερα –δεύτερη μεγαλύτερη
πόλη του νομού Ξάνθης– φιλοξενεί μόλις 600 κατοίκους και παραμένει μια από
τις πιο χαρακτηριστικές και παραδοσιακές πόλεις της Θράκης. Καλοδιατηρημένες
μακεδονικές κατοικίες, επιβλητικά αρχοντικά, ανηφορικά καλντερίμια και
παραδοσιακά πέτρινα κτίσματα προσφέρουν στον επισκέπτη μια ατμόσφαιρα εποχής,
των αρχών του 20ου αιώνα. Τότε που ήρθαν και εγκαταστάθηκαν στη Σταυρούπολη
-μετά τη Μικρασιατική καταστροφή- πρόσφυγες από τον Πόντο.
Αφού ξεκουραστείτε στην πλατανοσκέπαστη πλατεία του χωριού, επισκεφθείτε το
Λαογραφικό Μουσείο της κωμόπολης που στεγάζεται σ’ ένα αναπαλαιωμένο κτήριο
του δήμου, γνωρίστε την εκκλησία της Ευαγγελίστριας (1858) και τον ιδιαίτερα
γραφικό σιδηροδρομικό σταθμό της Σταυρούπολης. Αν θέλετε πάντως να γνωρίσετε
τα Στενά του Νέστου μ’ ένα διαφορετικό τρόπο, μπορείτε από τον σιδηροδρομικό
σταθμό της Σταυρούπολης να πάρετε το τρένο και να φτάσετε μέχρι τους Τοξότες.
Η διαδρομή του τρένου (διάρκειας 20-22 λεπτά) δίπλα στο ποτάμι είναι μοναδική,
ενώ την παράσταση κλέβουν τόσο τα πάμπολλα τούνελ που υπάρχουν, όσο και το
Αισθητικό Δάσος της περιοχής. Από τους Τοξότες μπορείτε να επιστρέψετε και πάλι
στην Σταυρούπολη επιβιβαζόμενοι στο επόμενο τρένο που θα περάσει.
Με ορμητήριο την Σταυρούπολη, μπορείτε επίσης να πραγματοποιήσετε δυο
εξορμήσεις βόρεια της κωμόπολης, σε δυο διαφορετικούς, πλην ξεχωριστούς
προορισμούς: στο Μακεδονικό κάστρο Καλύβας και στον εντυπωσιακό καταρράκτη
του Λειβαδίτη. Για να μεταβείτε στο Μακεδονικό κάστρο Καλύβας, θα οδηγήσετε
στον οδικό άξονα Σταυρούπολης – Δράμας με κατεύθυνση το Παρανέστι. Στα όρια
του οικισμού Νεοχώρι, η δεξιά διασταύρωση (υπάρχει σχετική πινακίδα) οδηγεί
αρχικά στον οικισμό Ιωνικό (2 χλμ.) και κατόπιν στον αρχαιολογικό χώρο του
Κάστρου Καλύβας (9 χλμ.). Πρόκειται για ένα οχυρωματικό έργο του 4ου π.Χ. αιώνα,
κτισμένο σε υψόμετρο 650 μ. από τον Φίλιππο Β΄, που σκοπό είχε να εποπτεύεται το
πέρασμα από τη Μακεδονία στη Θράκη.



Για να προσεγγίσετε τον καταρράκτη του Λειβαδίτη, τον ψηλότερο καταρράκτη
των Βαλκανίων (35 μ. ύψος), θα οδηγήσετε και πάλι πάνω στον οδικό άξονα
Σταυρούπολης – Δράμας με κατεύθυνση το Παρανέστι. Μόλις 6 χλμ. από την
Σταυρούπολη στρίβετε δεξιά με κατεύθυνση τα χωριά Καρυόφυτο (6 χλμ.) και
Λειβαδίτη (18 χλμ.). Περίπου 5 χλμ. βόρεια του οικισμού Λειβαδίτη, ο μέτριας
βατότητας χωματόδρομος διακλαδίζεται: δεξιά οδηγεί στο δασικό χωριό Ερυμάνθου
(3,5 χλμ.), ενώ αριστερά μετά από 2 χλμ. καταλήγει στον χώρο αναψυχής του
δασαρχείου. Από αυτό το σημείο, ένα σημαδοτημένο μονοπάτι μέσα σ’ ένα υπέροχο
δασικό περιβάλλον θα σας οδηγήσει (μετά από μια κατηφορική διαδρομή διάρκειας
40 – 45 λεπτών) μπροστά στο εντυπωσιακό υδάτινο θέαμα του καταρράκτη
Λειβαδίτη. Εδώ η δύναμη του νερού για ακόμα μια φορά εκφράζει απόλυτα το
μεγαλείο της τοπικής πληθωρικής φύσης και επιφυλάσσει άλλη μια αλησμόνητη
έκπληξη στον ανήσυχο περιηγητή της ορφικής γης.

ΧΡΗΣΙΜΑ ΤΗΛΕΦΩΝΑ

ΣΤΑΥΡΟΥΠΟΛΗ

1) Αστυνομία 25420-22100
2) Κέντρο Υγείας 25420-22222
3) Δήμος 25420-22226

ΤΟΞΟΤΕΣ

1) Κέντρο Υγείας 25410-93232

ΓΕΥΣΕΙΣ

Στην Σταυρούπολη προτείνεται η ταβέρνα «Οίνος», που σερβίρει ψαρονέφρι,
σουβλάκι, σουτζουκάκια, μοσχαράκι κοκκινιστό, όλα συνοδευόμενα από
εξαιρετικό ντόπιο κρασί. Στα Κομνηνά αγοράστε προϊόντα του Γυναικείου
Συνεταιρισμού Κομνηνών (ποντιακό τουρσί, γλυκά του κουταλιού, μαρμελάδες,
λικέρ και ζυμαρικά), ενώ από τη Σταυρούπολη αγοράστε προϊόντα του Γυναικείου
Συνεταιρισμού Σταυρούπολης (γλυκά του κουταλιού, ζυμαρικά, τραχανά,
σαρμαδάκια και παραδοσιακές πίτες).

Related Items Μοτο-ταξιδιωτικά Μοτο-ταξιδιωτικά στην Ελλάδα