Ιλλυρικά Βαλκάνια Μέρος Δεύτερο

Διαδρομές 4 έως 7
κείμενο / φωτογραφίες : Αχιλλέας Ασκώτης



Διαδρομή 4 η : Μόσταρ – Σεράγεβο 230 χλμ

Αφήνουμε το ζεστό και μουσουλμανικό Μόσταρ και σύντομα ο ποταμός Νερέτβα μας κάνει παρέα στη διαδρομή σ΄ένα πολύ όμορφο τοπίο, συνδυασμός βραχώδων βουνών και του μπλε ποταμού είναι όντως μια υπέροχη εικόνα που κάθε ταξιδιώτης θα ήθελε να είχε. Η κίνηση σε πολύ επιτρεπτά όρια επιτρέποντας και μας να σουλατσάρουμε στον Ε73. Σύντομα φτάνουμε στην μικρή Jablanica και αριστερά για δρόμο Μ16.2 για Prozor, επίσκεψη στην πανέμορφη λίμνη Ramsko.

Ο δρόμος μικρός αλλά χωρίς κίνηση πνιγμένος συχνά από δέντρα και δάση. Πριν φτάσουμε Prozor-Rama η θέα της λίμνης μαγεύει. Μπαίνουμε στην χερσόνησο και οδηγούμε μέχρι το Φραγκισκανικό μοναστήρι, εκεί υπάρχει και ένα σχετικό καφέ, για να παραγγείλετε καφέ ή κάτι άλλο, το κάτι άλλο καλύτερα να το ξέρετε στην ντόπια γλώσσα γιατί μάλλον κάτι άλλο απ΄αυτό που θέλατε θα έρθει. Αράζουμε στο καφέ με την υπέροχη θέα, ένα αλπικό τοπίο σε μια ηλιόλουστη μέρα είναι απλά υπέροχο. Αφήνουμε τον καφέ μας και πάμε στο μοναστήρι για επίσκεψη ανάμεσα τους υπέροχους του κήπους και διάσπαρτα αγάλματα.

Ο χριστιανισμός στην περιοχή υπήρχε από πολύ νωρίς και αυτό φαίνεται από τα ερείπια μιας παλιοχριστιανικής βασιλικής στο διπλανό χωριό Βαρβάρα. Το κτίριο του  μοναστηριού προϋπήρχε από τον 15 ο αιώνα και πληροφορίες λένε ότι οι μοναχοί το επισκεύασαν τον 17 ο αιώνα. Όταν οι Οθωμανοί κατέκτησαν την περιοχή για 400 χρόνια οι Ενετοί της περιοχής έκαψαν το μοναστήρι όπως και πολλά σπίτια ώστε οι  Οθωμανοί να μην βρουν τίποτε.

Η λίμνη σχηματίστηκε όταν έκτισαν στο ποταμό Ράμα φράγμα, έτσι δημιουργήθηκε αυτή η υπέροχη λίμνη με το υπέροχο περίγυρο της σε τοπίο. Πέρα από το μοναστήρι είναι ο μικρός οικισμός του Scit όπου πλέον έγινε τουριστικό αξιοθέατο. Καμιά 10αριά Κροάτες μηχανόβιοι βρίσκονται στους κήπους του μοναστηριού και απολαμβάνουν την ηρεμία και θέα που απλώνετε γύρω τους. Δεν αφήνουμε άγαλμα για άγαλμα χωρίς να το φωτογραφίσουμε, μπήκαμε και στην μεγάλη εκκλησία του μοναστηριού για λίγες φώτο και βίντεο... ευτυχώς δεν ήταν εκεί κανένας γιατί μάλλον θα θύμωνε, έτσι σαν καλοί Ορθόδοξοι χαχαχα, τραβήξαμε πολλά πλάνα.

Θερμοκρασίες έπεσαν λιγάκι όπως και η υγρασία, από Prozor μπαίνουμε βαθύτερα στην ημι-ορεινή καρδιά της κεντρικής Βοσνίας με δρόμο R656 με το απόλυτο πράσινο και την ατμόσφαιρα να μας παρέχεται πλέον σε ανθρώπινα αρεστά επίπεδα. Η πόλη Bugonjo μας υποδέχεται σε μια πεδιάδα που την περιτριγυρίζουν βουνά, καλούτσικη και ομορφούλα αλλά δεν σταματάμε. Μπαίνουμε δεξιά στο τέλος της για δρόμο Μ16.4. Μικρός δρόμος με λιγοστή κίνηση και ανεβαίνουμε υψόμετρο.

Πολύ σύντομα γίνετε ένας πλατύς σχετικά εύκολος χωματόδρομος, αυτοκίνητα στην διαδρομή 1-2 και αυτό με βάζει σε σκέψεις... καλά πάω ή με γ.....σε το μαραφέτι μου (GPS) πάλι. 

Λέω της Σούλης για να δικαιολογήσω την χωμάτινη οδό ότι έπρεπε να κάνουμε και καμιά διαδρομή σε χώμα για να δούμε και αυτό το δεδομένο της χώρας αυτής, μοτό-ταξίδι χωρίς χώμα είναι σαν βάρκα χωρίς κουπιά... ότι μαλακία σκέφτηκα της είπα ρε παιδιά. Σε 3-4 χλμ 2 μηχανές από αντίθετη κατεύθυνση, τους σταματάω και μου λένε ότι ο χωματόδρομος τελειώνει σε καμιά 7-8 χλμ, ωραία λέω, τουλάχιστον καλά πάμε.

Το πυκνό δάσος μας ανταπέδιδε την μικρή ταλαιπωρία, δάση απίστευτα πυκνά και δέντρα πανύψηλα, ούτε στην βόρεια Σκανδιναβία να ήμασταν και ένα ποταμάκι να κάνει μαζί μας την διαδρομή. Μπαίνοντας άσφαλτο το τοπίο παραμένει το ίδιο και η άσφαλτος σε κακιά χάλια.
Χωριουδάκια μικρά περνάμε με λιγοστούς κατοίκους να διακινούνται στα σοκάκια του, οι αγροί ήταν πιο κατάμεστοι από ανθρώπους καθώς οι αγρότες όλοι στις εργασίες τους καλλιεργώντας την εύφορη γη για τα προς το ζην.

Κάρα παρκαρισμένα στα χωράφια, βουναλάκια από σανό παντού, καλλιέργειες σπαρμένες συνεχώς ακόμα και σε αυλές σπιτιών , είναι το σκηνικό καθώς κατεβαίναμε πλέον υψομετρικά. Σταματήσαμε σ΄ένα μεγάλο σπίτι αλπικού τύπου για στάση με τις προσδοκίες μας ψηλά ώστε να βρούμε κάτι φαγώσιμο, η ώρα έλεγε 2 μεσημέρι και εμείς οι αθλητικοί τύποι νιώθουμε την ανάγκη για πρωτεΐνες... αλλά γιόκ φαί.
Παίρνουμε τον κύριο δρόμο Μ5 προς Σεράγεβο με σκοπό την άμεση στάση για μάσα. Σ΄ένα εστιατόριο στο πλάι του δρόμου σταματάμε και άμεσα παραγγέλνουμε πίτσα και κάτι  σε κρεατικό για να... δένει με την πίτσα. Το νεαρό γκαρσόνι μιλούσε καλά αγγλικά και έτσι βρήκαμε ευκαιρία... η Σούλη είχε την πρωτιά στις ερωτήσεις βέβαια για διάφορα που βλέπαμε και δεν καταλαβαίναμε ή κάτι σχετικό με την ντόπια κουλτούρα και έθιμα. Όλα απαντήθηκαν με ακρίβεια έτσι το νεαρό γκαρσόνι πήρε την παραγγελιά μας... μπας και μαζέψουμε τ΄άντερο μας που το αφήσαμε στα προηγούμενα βουνά. Μετά το πέρας της συγκεντρώσεως πρωτεϊνών και βιταμινών διάμεσου της πίτσας και του κρέατος, το γκαρσόνι ήρθε πάλι και μας ρωτούσε εάν είχαμε και άλλες απορίες... φαίνεται του άρεσε που έδινε απαντήσεις σε ξένους στην αγγλική, το απήλαυσε ο μικρός.

Η κίνηση δυναμώνει καθώς κοντεύουμε πρωτεύουσα Σεράγεβο και ευτυχώς αυτοκινητόδρομος αρχινά, βαρέθηκα να έχω τα μάτια μου 2000014 με τον κάθε τρελό να προσπερνά στα τυφλά, να κάνουν τους δρόμους πίστες και λοιπές καγκουριές. Σύννεφα είναι πλέον πάνω απ΄τά κεφάλια μας καθώς σπαταλούμε τα χλμ προς Σεράγεβο, οδηγούμε ανάμεσα σε πράσινους λόφους γεμάτους χωριά . Πριν την είσοδο  στη πόλη η βροχή κάνει την εμφάνισή της . Το ξενοδοχείο μας ήταν στην άλλη πλευρά της πόλης έτσι είχαμε να διανύσουμε όλη την πόλη , ευκαιρία να πάρουμε μια ιδέα. Μέσα στο βροχερό Σεράγεβο τα μάτια μας παντού και σε όλα, το μοντέρνο να δένει με το παλιό, το κλασσικό με το φουτουριστικό, η μαντίλα στο κεφάλι με τα αποκαλυπτικά φορεματάκια... ένα συνεχές πανδαιμόνιο αντιθέσεων.

Φτάνουμε ξενοδοχείο στο ανατολικότερο άκρο του Σεραγέβου και πάνω να αράξουμε

τα μπαγκάζια μας και... ΤΙΙΙΙΙΙΙ?????? Δωμάτιο χωρίς παράθυρο, σε κελί φυλακισμένου είμαι. Βουρ κάτω και η κοπελιά στο ατημέλητο αυτό ξενοδοχείο που στις φώτο έδειχνε καινούργιο μου λέει ότι έκλεισα capsule room...τότε φόρεσα το καλύτερο και απίστευτα χαριτωμένο χαμόγελο μου, τρομάρα μου, μπας και μου δώσει άλλο δωμάτιο. Τελικά μου έδωσε στην ίδια τιμή, είδατε το χαμόγελο μου, με παράθυρο που έβλεπε ΤΟΙΧΟ μ΄ένα χώρισμα που άφηνε λίγο φως να μπει....ας είναι.

Μπανάκι και λίγη ξεκούραση, τα απόγευμα ήταν καλά βαλμένο στην μέρα και έτσι δεν κάναμε επισκέψεις, είχαμε 2 βράδια εδώ ώστε η αυριανή μέρα θα είναι δοσμένη για γνωριμία. Ένα συμπαθητικό εστιατόριο με τα πόδια 5 λεπτά δίπλα από τον ποταμό Miljacka ήταν ο προορισμός μας. Όμορφη η θέα από την βεράντα του αλλά το νερό του ποταμού καφέ, πιο κάφε δεν γινόταν. Μπύρα Σεράγεβο και ντόπια εδέσματα σε φτηνές τιμές συγκρίνοντας με Κύπρο και Ευρώπη. Μέσα στο εστιατόριο αμανέδες, γυναίκες ντυμένες στα 24 τους, κάποιο πάρτι ή γάμος θα ήταν αλλά με την μουσική στο ανώτατο στάδιο του διαπασών που θα μπορούσε να υπάρχει.

Εμείς όμως δεν πτοούμαστε και απολαμβάνουμε τα πέριξ.

Αναφορά Δωματίου: Το έγραψα πιο πάνω, το άλλο με το εικονικό παράθυρο είχε μια

μυρωδιά απαίσια, το χαλί κάτω θα είχε 30 χρόνια ζωής, τα πάνω σεντόνια μόλις και

κάλυπταν τα κορμιά μας. Για να πας στο δωμάτιο αυτό έπρεπε να περάσεις από ειδικές πόρτες, σκάλες και μεγάλα δωμάτια συγκεντρώσεων... το δωμάτιο αυτό μάλλον για κονσομασιόν θα δινόταν αλλά δεν είχαμε άλλη επιλογή. Το ξενοδοχείο ονομάζεται Saray και ΜΗΝ το επιλέξετε ΠΟΤΕ. Ίντερνετ είχε τουλάχιστον.

Το πρωινό του ξενοδοχείου ξεπέρασε τις προσδοκίες μας συγκρίνοντας τι έχουμε δει, μυρίσει και ζήσει μέχρι τώρα εδώ. Η θέα όμως αρκετά εντυπωσιακή της πόλης. Την κάναμε ταράτσα, ήπιαμε τον καφέ μας με τσιγάρο , με ωραιότατη θέα και φύγαμε για την παλιά πόλη. Και εδώ βέβαια το μουσουλμανικό στοιχείο κυριαρχεί, η πλακόστρωτη παλιά συνοικία τη πόλης με ωραία μαγαζάκια και μπόλικο ανθρώπινο είδος να περιφέρεται σαν χαζό... όπως και εμείς βέβαια. Παντού τζαμιά και με αξιοθέατα με σχέση το ισλάμ, το βαρέθηκα λίγο αυτό και επίσης δεν με ενδιαφέρει καθόλου το θέμα παρόλη την αντίθεση μου προς θρησκείες. 

Είδαμε, φωτογραφήσαμε, αγοράσαμε τα σουβενίρ μας  και πάμε για το Λατινικό γεφύρι και καφεδάκι όπου βρούμε. Με κοντινή θέα από το Λατινικό γεφύρι παίρνουμε το καφέ μας κάτω υπό ήχους... καμπανών, παράξενο το συναίσθημα σε κυρίως μουσουλμανική πόλη και χώρα να ακούς καμπάνες αλλά όπως ξέρουμε και προσέξει, εδώ ζουν πολλοί Σέρβοι και Κροάτες.

Το Λατινικό γεφύρι είναι το αρχαιότερο υπάρχων γεφύρι της πόλης. Χτίστηκε τον 16 ο αιώνα και το αρχικό γεφύρι ήταν από ξύλο. Σημαντικότερο θα΄λέγα είναι ότι εδώ, 70 μέτρα μακριά, ένας Σερβό-Βόσνιος δολοφόνησε τον αρχιδούκα της Αυστρίας Φερδινάνδο και την γυναίκα του και αυτό ήταν το έναυσμα και η αφορμή για τον 1ο Παγκόσμιο πόλεμο. Κάνουμε και ένα περπάτημα στην απέναντι συνοικία που δείχνει πιο ευρωπαϊκού στυλ , με χριστιανικούς ναούς παρακαλώ και φεύγουμε για χωριό Kresevo. Βγαίνουμε της πόλης από δυτικά και διανύουμε καμιά 30 σε μικρούς επαρχιακούς δρόμους όπου το  πράσινο της κοιλάδας και του ποταμού Kresevica κυριαρχεί! Το χωριό και η περιοχή κατοικείτο από Νεολιθικής εποχής. Απέκτησε μεγαλύτερη οντότητα κατά την Ρωμαϊκή εποχή σαν ρωμαϊκή επαρχία της Ιλλυρίας. Την μεγαλύτερη του ανάπτυξη την πήρε κατά την περίοδο του βασιλείου της Βοσνίας τον 12 ο αιώνα μ.Χ. . Το μεγάλο χωριό κατέχει παραδοσιακά επαρχιακά σπίτια και τον μικρό ποταμάκι Jasenovac να το διαπερνά κάνοντας το μια ατραξιόν.

Οδηγήσαμε αρκετά και το είδαμε όλο σχετικά, επίσκεψη σε γνωστό κοντινό φραγκισκιανό μοναστήρι δεν κάναμε, φτάνει μ΄αυτά, μετά από το κελί που είδα στο ξενοδοχείο μου έπαθα ψύχωση. Ένα πολύ χαριτωμένο ξύλινο καφέ επάνω από το ποταμάκι μας τραβάει την προσοχή και την αράζουμε εκεί για λίγο, να πάρουμε κανένα υγρό. Ο ιδιοκτήτης πολύ μερακλής , το καφέ ήταν πλαισιωμένο από έναν περιποιημένο κήπο και παραδοσιακά στολισμένο παρόλο που ήταν σε σχετικά απόμερο μέρος για να τραβάει κόσμο. Εκεί γνωρίσαμε και μια παρέα, 1 άντρα και 2 γυναίκες, από το κοντινό Visoko. Αυτός θεόμουρλος/βλάξ , η γυναίκα του ,πιο νορμάλ, ενώ η Τρίτη , θεόμουρλη κι΄ αυτή , γελούσε  συνεχώς σαν μεθυσμένη καθώς η γυναίκα του βλάκα μας έλεγε ότι το Visoko είναι πολύ όμορφο, τουριστικό, με κανάλια και με την πυραμίδα του... μας έπεισε να πάμε. Μετά από αρκετές φώτο μαζί τους, νόμιζαν με το Βασιλικό ζεύγος έβγαζαν φώτο, φύγαμε για την πολύ ωραία και ενδιαφέρων μικρή πόλη του Visoko, 25 χλμ απ΄εδώ ήταν. Μπαίνοντας γυρεύαμε την πυραμίδα, τα κανάλια, τον χιλιάδες κόσμο που το επισκεπτόταν... τζίφος. Η πυραμίδα τελικά είναι ένα πέτρινο ψηλό φουγάρο από ένα καμίνι... εάν βρίσω θα φταίω?? Γι΄αυτό η άλλη γελούσε σαν παλαβή όταν μας έλεγαν πόσο ωραίο και τουριστικό είναι, καλά να πάθουμε να πιστεύουμε τον κάθε καθυστερημένο. Αρκεστήκαμε να κάτσουμε δίπλα απ΄το γεφύρι να φάμε κάτι. Εκστασιασμένοι και με το στόμα ανοιχτό με τα όσα είδαμε στον επίγειο αυτόν παράδεισο με το όνομα Visoko και επιστροφή στο πολυμορφικό και πολύ ενδιαφέρων Σεράγεβο. Οφείλω να ομολογήσω ότι το Σαράγεβο με εντυπωσίασε, στα στενά του με αρκετά μπαράκια, καφέ και εστιατόρια έβλεπες λογής λογής μορφές, ανθρώπους απλούς, σινιέ, θρησκόληπτους, μοντέρνους και ότι άλλο είδος μπορείτε να σκεφτείτε. Ένα μείγμα κουλτουρών, παραδόσεων, θρησκειών και επιλογών όπου όλα συζούν αρμόνικα... τουλάχιστον εν έτη 2018. Το Σεράγεβο είναι μια πόλη που θα ξαναέρθω εάν βρω την ευκαιρία, είναι άκρως ελκυστικό και κρύβει μια ξεχωριστή γοητεία που δεν ένιωσα αλλού στο ταξίδι αυτό... Α, και να μην ξεχάσω να ξαναέρθω και στο Visoko είπαμε !!!

Γεμάτη μέρα με επισκέψεις, ευχαριστημένα τα ματάκια μας απόλυτα και ειδικότερα από το... ποιό άλλο από το Visoko. Δεν είχαμε δύναμη για πολλά έτσι βρεθήκαμε στο ίδιο εστιατόριο δίπλα από το «υπέροχο» μας ξενοδοχείο και δίπλα από το σκατί χρώματος νερό με πάλι μπύρα Σεραγέβου και παραδοσιακή γαστρονομία, κόλλημα που το έχουμε με τα παραδοσιακά και ντόπια. Το αποψινό βράδυ ήσυχο, χωρίς αμανέδες και χωρίς κλαπατσίγκανα έτσι, όπως καλά καταλάβατε, περάσαμε όμορφα.  

______________________________

Διαδρομή 5 η : Σεράγεβο – Zabljak 230 χλμ

Στο ίδιο έργο θεατές, πρόγευμα με θέα το γοητευτικό Σεράγεβο. Φορτώνουμε και πρώτη επίσκεψη λίγα χλμ έξω απ΄τήν πόλη, στο γεφύρι Goats (Κατσίκα). Βγαίνουμε από κεντρικό δρόμο και σε λίγο, πνιγμένο στο πράσινο κείτεται αυτό το μεγάλο σχετικά γεφύρι.

Χτίστηκε από τους Οθωμανούς τον 16 ο αιώνα από άσπρο μάρμαρο της περιοχής, με την ίδια πέτρα χτίστηκαν και άλλα γνωστά γεφύρια της Βοσνίας. Έχει 1 αψίδα και 2 ανοίγματα που κρατάνε το βάρος του.

Χαζέψαμε λίγο και ξεκινήσαμε για το ημερήσιο μας ταξιδάκι με προορισμό το Zabljak στο Μαυροβούνιο, καρδιά των βουνών Durmitor. Οι δρόμοι Μ19, Μ19.3, Μ5, Μ20 και R448 θα μας οδηγήσουν στα σύνορα. Κίνηση λιγοστή και απολαμβάνουμε την διαδρομή μας ήρεμα και χαλαρά. Οι εικόνες γίνονται απολαυστικές όσο κατεβαίνουμε προς Μαυροβούνιο και ειδικότερα μετά που μπήκαμε στον Μ19. Το τοπίο σιγά σιγά γίνετε Αλπικό και η πλάση στο απόγειο της καθώς ο δρόμος μας παίρνει γύρω από το βουνό Romanija. Στάση σ΄ένα ξύλινο καφέ-εστιατόριο στα 900 μέτρα υψόμετρο για ακόμη ένα καφεδάκι, capuccino συνήθως γιατί σε πολλούς τόπους στην ύπαιθρο κυρίως μόνο Βοσνιακό καφέ όπως τον λένε που δεν είναι τίποτα άλλο από τον Ελληνικό όπως εμείς... τον λέμε. Στην περιπλάνηση μου στον χώρο, σ΄ένα δωμάτιο δίπλα ένα ολάκερο αρνί έκανε κύκλους πάνω από αναμμένα κάρβουνα... το Πάσχα είναι μακριά δεν είναι ή κάνω λάθος?

Αφήνοντας τον Μ5 πλέον το τοπίο γίνετε ακόμη πιο πανοραμικό, απ΄τό Gorazde μέχρι σύνορα, απόλυτα πανέμορφο Αλπικό τοπίο με μέσες ωριαίες ταχύτητες 50 χλμ/ω σε κυρίως μέτρια προς κακή άσφαλτο. Τα γαλανά γουρλωτά μας ματάκια απόλυτα ευχαριστημένα από την θέα που είχαν μπροστά τους. Εκκλησιές χριστιανικές αρκετές στην διαδρομή, κυρίως μόνες τους στην μέση του πουθενά μας κάνει να διερωτόμαστε γιατί εδώ μόνες τους. Είμαστε στην απόλυτα αγροτική ορεινή επαρχία της Βοσνίας, έχουμε κουραστεί από κύριους δρόμους και κίνηση έτσι δεν μπορείτε να φανταστείτε πόσο χαρούμενοι και ικανοποιημένοι είμαστε σ΄αυτήν την διαδρομή που συνιστάτε ανεπιφύλακτα.
Το μικρό και όμορφο Cajnice, το τοπίο το κάνει όμορφο να πούμε την αλήθεια, μας καλεί για μια στάση δόσης καφέ και ντόπιας λεμονάδας. Η Σούλη εμπνέετε με τον περίγυρο της και γράφει ποίημα και εγώ στις κλασσικές σημειώσεις μου για το ταξίδι. Πληρώσαμε 2.20 ευρώ για τα ροφήματα μας, η επαρχία είναι πολύ φτηνή για τα δικά μας δεδομένα.

Συνεχίζουμε αυτήν την απίθανη διαδρομή μέχρι που βρίσκουμε μια μικρή παραμεθόριο καλύβα θα΄λέγα στα αριστερά μας, μια μπάρα και 2 ένστολους, τα σύνορα της Βοσνίας είναι. Ο συνοριακός στεκόταν έξω, δεν υπήρχε θυρίδα όπως τα συνηθισμένα σύνορα, μου κάνει νόημα να σταματήσω και του δείχνω χαρτιά. Μου ζητά και ασφάλεια την οποία δείχνω της Βοσνίας φυσικά και περνάμε.

Αφήνουμε την Βοσνία Ερζεγοβίνη μέσα σε ανάμεικτα συναισθήματα, εικόνες, κουλτούρα ακόμα και καιρικά φαινόμενα. Η χώρα αυτή με κέρδισε, με κέρδισε απ΄όλα αυτά που έχω δει, με κέρδισε χωρίς να το καταλάβω παρόλο τ΄ότι γεμάτη με τζαμιά και αυτή η θέα με κάνει να νιώθω εκνευρισμό, δεν ξέρω τι αλλά είναι μια χώρα που άξια παίρνει το επίθετο πολυμορφική και αξίζει για επίσκεψη.

Σε καμιά 5αριά χλμ φτάνουμε στο Μαυροβούνιο σύνορο, τους παίρνει ώρα μέχρι να βρουν άκρη με την ταυτότητα της Σούλης και ξεχνάνε μάλλον να ζητήσουν ασφάλεια που δεν είχα ειδικά για Μαυροβούνιο αφού θυμάστε ότι έδειξα Αλβανική στην αρχή του ταξιδιού μου, ευτυχώς γλίτωσα καμιά 20-30αριά ευρώ. 

Ο δρόμος R3 μας οδηγά πλέον στο Μαυροβούνιο, ίδιο πανέμορφο σκηνικό με αργές ταχύτητες. Λίγο πριν το Plijesh ένα όμορφο σπιτάκι με ωραία θέα μας κινεί την περιέργεια και μπαίνουμε στο πράσινο χωράφι προς εκεί για φώτο. Δίπλα, στα 20 μέτρα, ένα αγροτόσπιτο με στάνες και αχυρώνες. Ο ιδιοκτήτης, κάπου στα 65-70 θά΄λεγα, έρχεται κοντά μας περίεργος και φιλικός και μας λέει διάφορα που φυσικά δεν καταλάβαμε τίποτα, βλέποντας κι΄αυτός το ίδιο μας καλεί σπίτι του. Αυτό το καταλάβαμε άμεσα, πρώτα μας δείχνει την στάνη και υπερήφανα μας λέει ότι τα πρόβατα είναι ρώσικα και συνεχίζουμε προς το σπιτάκι του, φωνάζει στην γυναίκα του που άπλωνε ρούχα εκείνη την ώρα να φέρει καφέ για όλους μας. Καθόμαστε έξω σ΄ένα ξύλινο τραπέζι και καρέκλες με υπέροχη θέα και προσπαθούμε να ανταλλάξουμε τυπικές κουβέντες. Πορτοκαλάδα μας φέρνει πρώτα μέχρι να ετοιμαστεί ο καφές, βοσνιακού τύπου, άμεσα βλέπεις την απλότητα, την ζεστασιά και την φιλοξενία τους.

Πάντα με χαμόγελο και καλή διάθεση εκεί μαζί μας αυτοί οι άγνωστοι άνθρωποι που γνωρίσαμε 5 λεπτά πριν, προσπαθούν να μας κάνουν να νιώσουμε άνετα. Με την γλώσσα του σώματος και κινήσεις χεριών , καταλαβαίνουμε ότι έχουν 2 γιούς που μένουν στην κοντινή πόλη. Μ΄ένα τσιγάρο και καφέ καθόμαστε έξω στην υπαίθρια βεράντα τους με άπλετη θέα και ορεινό τοπίο, ο αέρας ολοκάθαρος και αναζωογονητικός. Περάσαμε 30 λεπτά εκεί με την γλώσσα του σώματος να παίρνει

φωτιά και φεύγουμε, τους ευχαριστήσαμε πολύ ζεστά για την λιτή και όμορφη τους φιλοξενία. Αυτό το σκηνικό με αυτούς τους πραγματικούς ανθρώπους θα μας μείνει αξέχαστο, μια αληθινή συναναστροφή του ανθρώπινου είδους. 

Η διαδρομή στα ίδια, αργές ταχύτητες με πανέμορφο αγροτικό τοπίο. Πριν το προορισμό μας περνάμε το διάσημο γεφύρι του Τάρα ποταμού. Τουριστικός χώρος και με μαγευτική θέα, μια θέα απ΄το γεφύρι που τα λέει ΟΛΑ.

Το γεφύρι κτίστηκε μεταξύ του 1937 και 1940 κατά την περίοδο της Γιουγκοσλαβικής βασιλείας. Την εποχή που κτίστηκε ήταν το μεγαλύτερο γεφύρι στην Ευρώπη με μπετόν για οχήματα. Κατά τον 2 ο Π.Π. οι παρτιζάνοι μαζί με ένα από τους σχεδιαστές του, ανατίναξαν την μεσαία αψίδα έτσι έκοψαν την ιταλική προέλαση, προσωρινά βέβαια αφού οι Ιταλοί την έφτιαξαν πάλι.

Η διαμονή μας σε ξύλινο σπιτάκι είναι έξω από την μικρή πόλη Zabljak, στην καρδιά των Durmitor, χωριό Razvzsje. Ένα μεγάλο οροπέδιο δεσπόζει στην περιοχή και στην μεριά της πόλης βουνοκορφές πίσω της να ορθώνονται μαγευτικά. Νοικιάσαμε την σοφίτα του ξύλινου σπιτιού αλλά η σκεπή κάλυπτε την θέα της μικροσκοπικής μας βεράντας. Η περιοχή με αρκετά εξοχικά σπιτάκια και η ηρεμία απόλυτη. Μόλις φτάσαμε υπήρχε πρόβλημα ηλεκτροδότησης στην περιοχή και έτσι ντους γιοκ. Μετά από κανένα 2ώρο είχαμε ηλεκτρισμό, ανάψαμε θερμοσίφωνα και τακτοποιήσαμε τα πράγματα μας μέχρι να ζεσταθεί το νερό. Μπαίνοντας στην ντουσιέρα κουνιστός

λυγιστός και με το χαμόγελο στο στόμα, αρπάζω το χερούλι και ανοίγω την ροή... εκεί που περίμενα ένα ωραίο ζεστό νερό με πίεση να μου κτυπά τα κουρασμένα μου κοκκαλάκια... πουλί που κατουράει θα έβγαζε περισσότερη πίεση. Λύγμ και Σπαρακουάξ και άλλα αναφιλητά τύπου μίκυ μάους έβγαζα άθελα μου καθώς προσπαθούσα να βρέξω την απολλώνια κορμάρα μου, μου πήρε 20 λεπτά να περάσω μια σαπουνάδα χωρίς μαλλιά....και εσείς που με ξέρετε, γνωρίζετε το σλιμ και λεπτό

σκαρί που... δεν ΕΧΩ !!!!!

Ρωτήσαμε τα παιδιά εκεί, φίλοι του ιδιοκτήτη, για παραδοσιακό εστιατόριο και μας είπαν να πάμε στο Izvor, δρόμος προς επόμενο χωριό. Η Σούλη μου λέει – Θα πάμε?..

κ εγώ απαντάω – Ναι. Η Σούλη μάλλον θυμάται την υπόθεση Visoko και είχε τις φοβίες της φυσιολογικά. Σχεδόν βράδυ, οδηγάμε μέσα στο μεγάλο οροπέδιο, στην μέση του απόλυτου πουθενά και μπαμ το εστιατόριο εκεί ολόφωτο. Παρκάρουμε χωρίς δεύτερες σκέψεις, ένα κτίσμα σαν σπίτι όλο ξύλο. Τοποθεσία ιδανική, ζεστή ατμόσφαιρα, φιλικό και χαμογελαστό προσωπικό και με θέα να αχνοφαίνονται οι βουνοκορφές απέναντι μας... σκηνικό φανταστικό και αξέχαστο. Έξω τσιμπούσε

λιγάκι και έτσι μπήκαμε εσωτερικά. Φάγαμε τα τοπικά μας εδέσματα, ήπιαμε τις τοπικές μπυρίτσες μας και τσιγάρο έξω στην ξύλινη βεράντα με την βραδινή θέα του.... τίποτα. Ήταν πολύ σκοτεινή βραδιά, το φεγγάρι κρύφτηκε.Αναφορά Δωματίου: Ζεστό με πολύ ξύλο, δίπλα η ντουζιέρα με τουαλέτα, καθαρό και με κουζινούλα. Harmony apts ονομάζονται και τα συνιστώ γιατί ο ιδιοκτήτης την μέρα που φεύγαμε έβαζε σύστημα πιέσεως, επίσης πολύ ζεστός και φιλικός και ήθελε να τον πληρώσω 20 ευρώ λιγότερα για τα προβλήματα με το νερό.

Το πρωί κατεβάσαμε όλα τα φαγώσιμα για πρωινό που αγοράσαμε χτες από υπεραγορά και καθίσαμε στα λίγα τραπέζια στην αυλή για να τσιμπήσουμε κάτι. Είπαμε τα σχετικά στον ιδιοκτήτη, ειδικότερα καθόλου πίεση που ούτε το καζανάκι δεν πήγαινε κάτω και πήγε άμεσα και μας έφερε 4 μπουκάλες 5 λίτρων για τις ανάγκες μας. Σήμερα το πρόγραμμα μας έλεγε επίσκεψη στην μαύρη λίμνη, λίγο έξω από το Zabljak. Η κίνηση προς τα εκεί τρελή, τα αυτοκίνητα παρκαρισμένα όπου ήθελε

κανείς. Πληρώσαμε και 3 ευρώ έκαστος και περπατήσαμε καμιά 500 μέτρα σε ανηφόρα με λογής μικρά ξύλινα μαγαζάκια πουλώντας κυρίως μέλι, μπαχάρια, τσάι κ.λ.π. Φτάνωντας στην λίμνη πανέμορφη η τοποθεσία της με φόντο τις κορυφές του Durmitor. Μερικά καφέ και εστιατόρια εκεί γεμάτα από κόσμο. Εάν ήταν άλλη εποχή και ο κόσμος ήταν ο μισός, θα ήταν πολύ υπέροχα θά΄λεγα γιατί το τοπίο πανέμορφο και χρίζει σιγής και ηρεμίας, άμα είναι τόσοι πολλοί τότε η ηρεμία χάνετε και γίνετε βαβούρα.

Η λίμνη κυρίως γεμίζει από νερό της βροχής όπως επίσης και υπόγεια ρεύματα νερού. Τα δάση που περιτριγυρίζουν την λίμνη είναι κωνοφόρα και αυτά δίνουν στην λίμνη το σμαραγδένιο πράσινο χρώμα. Υπάρχουν 18 λίμνες από παγετώνες στο Durmitor που ονομάζονται «Βουνίσια μάτια» και αυτή είναι η πιο μεγάλη. Τα νερά της λίμνης διακλαδώνονται και ρέουν σε 2 ποταμούς, τον Τara και Piva.

Τσιμπήσαμε στην πόλη κάτι και επιστρέφουμε στην διαμονή μας. Εκεί αρκετοί φίλοι του Μαυροβούνιου ιδιοκτήτη των σπιτιών μας είπαν ότι προετοιμάζονται για καρβουνοψησίματα, όπως εμάς ένα πράμα και ήμασταν καλεσμένοι. Στην απάντηση μας μόλις φάγαμε ούτε συζήτηση δεν σήκωσαν, ελάτε φάτε όσο θέλετε και πείτε όσο θέλετε. Κάτσαμε και εμείς λοιπόν αφού καλεστήκαμε και άρχισαν οι ρακίες, αμάν λέω.Μια σου μια μου και με κουβέντα για τον πόλεμο και συγκρίνοντας τις δικές μας και τις δικές τους κουλτούρες που είναι σχεδόν πανομοιότυπες, άρχισα να παραπατώ.

Γέλιο, πείραγμα ειδικότερα στον ψήστη που το έπαιζε ο καλύτερος της χώρας... σας είπα από κουλτούρα όλα τα ίδια σχεδόν. Η Σούλη η μόνη γυναίκα της παρέας, άλλο κλασσικό κι΄αυτό. Φάγαμε κάτι, ήπιαμε περισσότερο και η ώρα έφτασε 7 απογευματινή. Είχαμε σκοπό πάλι να πάμε στο εστιατόριο Izvor γιατί μας υπερ-άρεσε, εγώ ήμουν λίγο τραλαλά βέβαια αλλά δεν ήθελα να το χάσω με τίποτα, έτσι, 730 πριν χαθεί τελείως το φως πίσω απ΄τίς κορυφές ήμασταν εκεί. Κάτσαμε βεράντα πρώτο τραπέζι πίστα με τα βουνά απέναντι μας και απολαύαναμε την μαγευτική θέα 

του δειλινού με το σκηνικό που απλόχερα δινόταν σ΄εμάς. Σουπίτσα ζεστή, μπυρίτσα και παραδοσιακό φαγητό με τυρί ντόπιο Kacamak, βαρύ βέβαια και 2 άτομα δεν μπορέσαμε να φάμε 1 μερίδα.

______________________________

Διαδρομή 6 η : Zabljak – Virpazar 210 χλμ

Το πρωί πάλι κάτω για πρωινό με τα φαγώσιμα μας, φορτώσαμε και βουρ. Το ένα παιδί που μιλούσε αγγλικά χτες μαζί μας στο φαγοπότι εκεί, μου είπε να πάρω ένα άλλο δρόμο και θα περάσω από υπέροχα τόπια με φόντο τα φαράγγια της περιοχής. 

Επειδή δεν είχα χρόνο να το ελέγξω προτίμησα την δική μου διαδρομή διαμέσου του όρους. Η δική μου διαδρομή μέσα στα έγκατα του Durmitor δεν έχει ούτε αριθμό. Θα σας δώσω μόνο ονομασίες χωριών για να μπορέσετε να την βρείτε, βορειο-δυτική κατεύθυνση από Zabljak, Bosaca, Mala Crna Gora, Ograde Kolibe, Nedanjo, Trsa και τερματίζει λίγο πριν το Pluzine. Ο δρόμος πολύ μικρός, μόλις για 1 αυτοκίνητο, μέτριας ασφάλτου, ταχύτητες όχι πέραν των 50 χλμ/ω στο καλύτερο του και από πολύ νωρίς έδειξε τις εικόνες που έπονται. Η όλη διαδρομή είναι σχεδόν 50 χλμ πνιγμένη σε πολύ πυκνά δάση, σε σημεία ο ήλιος δεν μπορούσε να διαπεράσει τα πυκνά φυλλώματα, οροπέδια, ποτάμια και όλα τα συστατικά για μια απίστευτη διαδρομή που δεν τις έλειπε τίποτα, η υπέρτατη δασική διαδρομή που πρέπει να κάνει κανείς εάν βρίσκετε στο Μαυροβούνιο και όχι μόνο. Η Σούλη όμως είχε άλλη άποψη για την διαδρομή, την ρωτάω να κάνουμε στάση και μου απαντά με νευρικότητα Όχι... και εγώ το ηλίθιο κάθομαι και σκέφτομαι εάν είπα κάτι λάθος, έκανα κάτι λάθος...ξέρετε πως είναι οι γυναίκες που με το παραμικρό τσαντίζονται και έλα εσύ μετά να βρείς ποιό ήταν αυτό το τραγικό «λάθος» και να το διορθώσεις. Τελικά κατάλαβα τι ήταν το λάθος... είχε μια φοβία ότι θα βρούμε αρκούδα στο δρόμο, σε μια στροφή να μας περιμένει για να μας κάνει κολατσό. Θα έμαθε η αρκούδα ότι κάτι νόστιμοι και τρυφεροί Κύπριοι ήρθαν στα μέρη της και μας ανάμενε. 

Όσο και εάν προσπάθησα να την ηρεμήσω δεν ήθελε με τίποτα να σταματήσουμε κάπου μοναχικά.

Τα βουνά Durmitor είναι μέρος των Δειναρικών άλπεων. Περιβάλεται στα βόρεια από το φαράγγι του ποταμού Tara, στα δυτικά από το φαράγγι του ποταμού Piva και στα νότια από το φαράγγι του ποταμού Komarnica. Το πάρκο του Durmitor από το 1980 είναι κάτω από την UNESCO Heritage sites. Έχει 48 κορυφές με την ψηλότερη το Bobotov kuk στα 2,522 μέτρα και 18 λίμνες με την Μαύρη την πιο μεγάλη. Το όνομα Durmitor είναι Βαλκανικό-Βλάχικο μάλλον και σημαίνει ο κοιμισμένος τόπος. Το φαράγγι του ποταμού Tara είνα το ψηλότερο σε βάθος της Ευρώπης και το 2 ο σε βάθος του κόσμου. Προσοχή όμως από αυτοκίνητα, την γλυτώσαμε 3-4 φορές σε άλλους δρόμους από απέναντι μας αυτοκίνητα αλλά εδώ ΔΕΝ... ένας Τσέχος, τουρίστας κι΄αυτός, σε μια στροφή δεν μας έφτασε το πλάτος του δρόμου και η αριστερή μου βαλίτσα κτύπησε με το δεξί πίσω φτερό του. Σε στάση και των 2 μας βλέπουμε ότι βασικά ζημιές δεν υπήρχαν και όλα καλά, έτσι χαιρετιστήκαμε και φύγαμε. Γενικά πολύ λίγα αυτοκίνητα βρήκαμε στην διαδρομή και καμιά μηχανή.

Στην μέση του πουθενά κυριολεκτικά σε μια ανοιχτή στροφή ένας τύπος μας κάνει σινιάλο να σταματήσουμε, ο τύπος κρατούσε και μηχανάκι κοπής εισιτηρίου και μας λέει ότι πρέπει να πληρώσουμε που είμαστε στο πάρκο του Durmitor. Κοντοσταθήκαμε λιγάκι γιατί ένας τύπος στο μέσο του πουθενά μας πούλαγε εισιτήριο, 3 ευρώ ήτανε έτσι δεν κάναμε θέμα και φεύγουμε ακόμα απορημένοι εάν ο τύπος ήταν κλεφτρόνι ή πραγματικός εισπράκτορας του πάρκου. Σύντομα σ΄ένα

οροπέδιο ανοίγει το τοπίο και το φαράγγι του Tara είναι ορατό μ΄ένα χωριουδάκι δίπλα. Η θέα του τεράστιου φαραγγιού κόβει ανάσες, στέκομαι εκεί για τουλάχιστον 10 λεπτά απλά βλέποντας το (μπας και δω καμιά αρκούδα να έρχεται). Πάμε στο διπλανό χωριουδάκι μ΄ένα καφενείο δίπλα στο δρόμο. Βόσνιο καφέ για μένα και τσάι από τα βότανα των κυριών στο καφενείο για την Σούλη. Σακάκι δεν βγάλαμε παρόλο την ηλιοφάνεια αλλά τα υψόμετρο έλεγε κοντά 1500 μέτρα στο σημείο. Η ηρεμία απλά παντού, η σιγή μαζί μας, τα βουνά δίπλα μας, η μηχανή παραπέρα... αυτά είναι, δεν ζητάω τίποτε άλλο απ΄τήν ζωή!!!

Πλέον αρχίσαμε να κατηφορίζουμε τα τελευταία χλμ και η λίμνη Pivsko μας δίνει ωραίες εικόνες για τα μάτια μας. Πολλά τούνελ μικρά και σε μια στροφή σταματάω για φώτο και βίντεο. Εκεί ανακαλύπτω ότι η action camera μου δεν ηχογραφούσε, για πόση ώρα δεν γνωρίζω. Με πιάνει τρέλα. Πάμε στην Pluzine για να δούμε τι γίνετε, βρίσκουμε ένα εστιατόριο με φόντο την λίμνη... το αποτέλεσμα είναι ότι η κάμερα δεν δούλευε όλη μέρα, χάσαμε όλη την διαδρομή του Durmitor. Η κάρτα μνήμης με 64G μνήμη αποφάσισε να σταματήσει να ηχογραφεί στα 21G... το γιατί άγνωστο αλλά μας κατάστρεψε την μέρα. Η Σούλη μη θέλοντας να κατεβεί τραβούσα πολλά βιντεάκια... έτσι νόμιζα ο άμοιρος. Το μικρό παραδοσιακό εστιατόριο με το όνομα Zvono, απλά πολύ καλό. Μας έφερε ψαρόσουπα, πολύ νόστιμη με αρκετή πάπρικα και μπόλικη ώστε να μας χορτάσει.

Φαίνεται η αγωνία της Σούλης στην διαδρομή της άνοιξε την όρεξη και έφαγε και μια ψαροσαλάτα, κι΄αυτή απλά υπέροχη και μπόλικη. Το Zvono συνιστάτε για στάση. Μπαίνοντας στα ενδότερα του εστιατορίου για να πληρώσω βρήκα και μια Μαυροβούνια που σπούδασε Αθήνα και ήθελε πολύ να μιλήσει ξανά Ελληνικά, τις δώσαμε απλόχερα 15 λεπτά κουβέντας ρωτώντας μας ειδικότερα εάν μας άρεσε και τι στην χώρα της. Κατεβαίνουμε στον Μ3 για επόμενη στάση σε μοναστήρι, ορθόδοξο... νομίζω έκλεισα καλό πόστο στον παράδεισο τελικά. Πολύ κοντά από Pluzine. Το μοναστήρι σχετικά μικρό αλλά σε καλή κατάσταση, μπαίνουμε μέσα και η Σούλη εκστασιάζεται... μάλλον ήθελε να ευχαριστήσει τον θέο που η αρκούδα δεν βρήκε τον δρόμο για να μας φάει. 

Οι εικόνες σε βυζαντινή-ελληνική γραφή. Το μοναστήρι κτίστηκε τον 16 ο αιώνα μ.Χ. και είναι το μεγαλύτερο Σέρβικο μοναστήρι που κτίστηκε κατά την διάρκεια τη Οθωμανικής κατοχής τότε και είναι αφιερωμένο στην Παναγία. Το μοναστήρι είναι γνωστό για τις τοιχογραφίες της, θησαυρούς όπως εκκλησιαστικά είδη, σπάνια βιβλία και αντικείμενα κατασκευασμένα με ακριβά μέταλλα και όλα εκθέτονται στο μουσείο του μοναστηριού.

Η βροχή άρχισε να μας βαρά, δυναμώνει σύντομα και μας αναγκάζει σε στάση για αδιάβροχα. Η θερμοκρασία έλεγε 16 κελσίου, τα είδαμε όλα στο ταξίδι εκτός από χιόνι. Πλέον το τοπίο άλλαξε και είναι αδιάφορο, η κίνηση μεγάλωσε επίσης και μπαίνουμε Podgorica. Καθαρή την βρήκα και με καλοφτιαγμένους δρόμους. Ένας καφές αναγκαίος πριν πάμε στο Virpazar για τελικό μας προορισμό. Capuccino 1.20 και Coca cola 1.5 ευρώ, αυτό δεν το περίμενα. Φύσαγε μανιακά και δεν μας αφήνει να απολαύσουμε τα ροφήματα μας έτσι φεύγουμε σύντομα.

Σπαταλούμε τα 25 τελευταία χιλιόμετρα για το μικροσκοπικό χωριό Virpazar που βρίσκετε στις βόρειες όχθες της λίμνης Σκόδρας. Το ανακάλυψα το 2012 και έκτοτε το αγάπησα. Μπαίνοντας και οδηγώντας μέσα στους σχετικά ανύπαρκτους δρόμους ανάμεσα από τα καφέ, σταματάω και ρωτάω που είναι η διαμονή μας αφού σχεδόν πουθενά δεν έχει ταμπέλες και δίνω πάνω στον ιδιοκτήτη, μικρός πολύ μικρός τόπος και οι πιθανότητες να τον βρω μεγάλες. Αράζουμε λίγο στο δωμάτιο μας μετά μπουγάδας των κορμιών μας και έξω για περπάτημα. Το γεφύρι του με τις 3 αψίδες με τα παλιά σπίτια στις όχθες της Σκόδρας είναι αυτά που κλέβουν την παράσταση του χώρου. Δυστυχώς έγινε πολύ τουριστικό από τότε που ήρθα και γέμισε πλανόδιους να πωλούν.... τι άλλο εκτός από σουβενίρ και γυναικεία είδη... σας λέει κάτι αυτό???

Την έκανα τίγρη τελικά. Το βράδυ έκλεισα στο ίδιο εστιατόριο που έφαγα το 2012, το Badaj και συνιστάτε για το καλό φαγητό του και την διακόσμηση του. Το κτίσμα άγνωστο πότε, ήταν φυλακή.

Ακόμη αμπάρια και σίδερα υπάρχουν στον χώρο. Υγρασία αρκετή και ο χώρος μέσα δεν είχε ούτε ανεμιστήρα τύπου Sveti Stefan τουλάχιστον άλλα ούτε και αέρα κοντίσιον. Ήμασταν οι μόνοι που κάναμε αέρα με τα μενού μας, εμείς οι Κύπριοι που δεν είμαστε μαθημένοι στην ζέστη, μάλλον έχουμε ζεστά αίματα και καιγόμαστε εύκολα, πυροκαμένοι σαν σίδερο είμαστε χαχα.

Αναφορά Δωματίου: Καθαρό, με ντουζιέρα/τουαλέτα, ιντερνέτ και σχετικά ευρύχωρο. Lotus studio ονομάζεται και πληρώσαμε 37 ευρώ/δωμάτιο, εάν έρθετε αξίζει να μείνετε εδώ. Ο ιδιοκτήτης φιλικός και καλοδιάθετος.

Διαδρομή 7 η : Virpazar – Κομάνι 140 χλμ

Βροχερό το πρωινό μας και μουντό, καφές στα διπλανά καφενεία με την πλακόστρωτη  πλατεία. Γύρεψα τον ιδιοκτήτη για να τον πληρώσω, τον βλέπω μετά από 20 λεπτά να βγαίνει στην βεράντα του, του κάνω νόημα και αυτός ανταπέδωσε σα΄να έλεγε άσε ρε φιλαράκο ακόμα λιγό να ξυπνήσω και να πάρω και τον καφέ μου... ζωή και κότα το παιδί. Φορτώνουμε τον τίγρη και ξεκινούμε σε βαρύ μουντό φθινοπωρινό τοπίο για δρόμο R16 που περνά όλη την διαδρομή σχεδόν από τα δυτικά της λίμνης Σκόδρας.

Παίρνουμε καμιά 500 μέτρα υψόμετρο σ΄ένα στενό και με κακό χάλι δρόμο. Η λίμνη και το μουντό τοπίο έδινε μαγευτικές εικόνες, θερμοκρασία 20 κελσίου. Μικρά χωριά με λιγοστούς κατοίκους είναι στην διαδρομή, κάπου κάπου κάποιος πλανόδιος να πουλάει φρούτα και δικά του παρασκευάσματα. Η διαδρομή μια στις όχθες και μια στα λίγο ενδότερα μας κάνει παιγνίδια εικόνων που εμείς απολαύανουμε τα μάλα και απ΄τις 2 όψεις. Πετρόκτιστα τα πλείστα σπιτάκια και κτισμένα συνήθως σε πλαγιές και είμαι σίγουρος με φανταστικές θέες προς τη λίμνη, κάτι τέτοιο παρατηρούσαμε και εμείς καθώς οδεύαμε με ταχύτητες των 40-50 χλμ/ω. Αυτό το σκηνικό κράτησε αρκετά, ίσως η καλύτερη διαδρομή που κάναμε ισάξια αυτής στο Durmitor αλλά σ΄ένα αλλιώτικο σκηνικό. Σε λίγο ένα παλιό κτίσμα στα αριστερά μας και μια ταμπέλα έλεγε Karanikici, μας κινεί την περιέργια και πάμε, παλιά μου τέχνη κόσκινο τα παλιά και ξεχασμένα κτίσματα. Ένα καμπαναριό δίπλα από μια μισογκρεμισμένη εκκλησιά, ένας τάφος παραπέρα και μια εκκλησιά σε καλή κατάσταση απέναντι από δρόμο και όλα αυτά πνιγμένα μέσα στο πράσινο. Στάση βέβαια και εξερεύνηση του όλου χώρου με τσιγάρο, φρούτα και νερό. Ακόμα και τώρα που έχω διαδίκτυο σαν γράφω, δεν βρίσκω τίποτε για τον χώρο εκείνο παρά μόνο ότι είναι ένα μικρό χωριό.

Πολλά νησάκια και βραχονησίδες σ΄όλο το μήκος της δυτικής ακτής, σίγουρα όλα αυτά μαζί με την θέα από ψηλά δεν αφήνουν κανένα αμέτοχο. Σε λίγο μπαίνουμε στα ενδότερα και χαμηλότερα και στο άξαφνα ένα δάσος μ΄ένα φιδίσιο δρόμο, ποιό παραμυθένιο δάσος δεν έχω ξαναδεί εκτός από παιδικές ταινίες του Ντίσνευ. Η βλάστηση, τα δέντρα, το φως όπως έπεφτε στον χώρο έδινε μια καθαρά μαγευτική θέα και τοπίο... εγώ έμεινα με το στόμα ανοιχτό κυριολεκτικά. Μετά το δάσος

μπαίνουμε στην υπο-περιοχή της Sestani. Σε 40 χλμ φτάνει στο τέλος της η διαδρομή και η κατάβαση προς Vladimir είναι αναγκαστική. Τα λόγια και επίθετα έχουν στερέψει για το τι είδαμε και από που περάσαμε. Η όλη περιοχή που ονομάζεται Skadarska Krajina με πληθυσμό Μαυροβούνιους και Αλβανούς. Στην περιοχή ρέει άφθονη ιστόρια με πρωταγωνιστή τον Jovan Vladimir (Σέρβος) βασιλεία της Διόκλειας (νοτιο-ανατολικό Μαυροβούνιο) και τη γυναίκα του Θεοδώρα όπου και αυτοί λάτρεψαν την όλη περιοχή και τάφηκαν εδώ στα ερείπια πλέον της εκκλησιάς Precista Krajinska. Πάμπολα μέρη για επίσκεψη αλλά χρειάζονται ώρα μπόλικη λόγω μικρών δρόμων. Η διαδρομή απλά μαγευτική με πολλά να εμπεριέχει σε τοπία, κουλτούρα, ιστορία και φύση και πρέπει να μπει στις must διαδρομές.

Κατεβαίνουμε προς Vladimir και αριστερά για σύνορα που τελικά επιβεβαιώσαμε ότι Αλβανικό δεν υπάρχει. Κίνηση στα σύνορα όχι τόσο πολύ αλλά ένας τελωνιακός μου υπόδειξε να πάω μπροστά και να περάσω πίσω από τις θυρίδες. Μπαίνουμε Αλβανία και προς Σκόδρα, την πόλη αυτή τη φορά. Ουρές μπροστά μας και προσπερνώ όποτε μπορώ, δυστύχημα λέμε γιατί οι ουρές συνεχίζουν για χιλιόμετρα. Τελικά δεν είναι δυστύχημα αλλά ο τεράστιος όγκος οχημάτων στους μικρόυς δρόμους. Κέντρο της Σκόδρας για καφέ και λίγη ξεκούραση, ζέστη και κίνηση ήταν καταλυτική.

Η περιοχή της Σκόδρας πρωτοκατοικήθηκε από την εποχή του Χαλκού. Οι Ιλλυρικές φυλές Λαβεάτες και Αρδιαίοι κατοικούσαν εδώ από τον 4 ο αιώνα π.Χ.. Οι Έλληνες τους ονόμασαν Σκοδρινούς όπως φαίνεται σε νομίσματα από τον 2 ο αιώνα Π.χ. αλλά ακριβώς από που πηγάζει το όνομα τους δεν είναι σίγουρο. Ο Στράβωνας τους βάζει (Αρδιαίους) να ζουν στο τωρινό Μαυροβούνιο στις δεξιές όχθες του ποταμού Νερέτβα. Οι Ρωμαίοι βέβαια τους κατάκτησαν και τον 7 ο αιώνα μ.Χ. οι Σλάβικες φυλές κατέκλεισαν την περιοχή οι οποίοι κέρδισαν από τον βυζαντινό αυτοκράτορα Φλάβιο Ηράκλειο αυτόνομη περιοχή. Τον 12 ο αιώνα η Σκόδρα γίνετε μέρος του Δεσποτάτου της Ηπείρου κάτω από το Βυζάντιο και με Μιχαήλ Ι Κομνηνό σαν αυτοκράτορα. Μετά τα κλασσικά, Ενετοί Οθωμανοί μέχρι την επανάσταση των Αλβανών τέλος του 19 ου αιώνα που τέλειωσε άδοξα.

Πλώρη για τον τελικό μας προορισμό, λίμνη Κομάνι. Απόσταση 45 χλμ έλεγε  το GPSκαι ώρα άφιξης 1.5 ώρα μέτα...μαλακίες λέει πάλι το μαραφέτι σκέφτομαι και συνεχίζουμε στους δρόμους SH5 και SH25. Όλα στην αρχή ωραία και ήρεμα, απλή διαδρομή στην επαρχία της βόρειας Αλβανίας, η λίμνη Κομάνι αρχίζει να αχνοφαίνεται. Στάση για τσίμπημα δίπλα από λίμνη σε σχετικά συννεφιασμένο ουρανό και αέρα, απόμερο μέρος και λιγοστά αυτοκίνητα πέρασαν όσο κάναμε στάση υποδεικνύουν που οδεύαμε. Όσο τα χιλιόμετρα λιγόστευαν, τόσο αγρίευε ο δρόμος, κάποτε μια υποτυπώδες ασφάλτινη διαδρομή και μια χωμάτινη, λακκούβες και τρύπες ατέλειωτες, σκαμμένη δρόμοι συχνά, ακόμα και τα 4χ4 πήγαιναν με αργούς ρυθμούς. Τελικά το μαραφέτι είχε απόλυτα δίκιο, την 1.5 ώρα την φάγαμε σαν κερασάκι στην τούρτα. Το χωριό Κομάνι μικρό και με λίγες υπηρεσίες για μια νύκτα μόνο, οι περισσότεροι φτάνουν από προηγούμενη μέρα για να πάρουν το πλοιάριο για να κάνουν την διαδρομή της λίμνης Κομάνι. Εγώ έκλεισα εκεί ακριβώς που γίνετε η εκκίνηση των πλοιαρίων, περάσαμε ένα τούνελ και στο αναπάντεχο το τέλος διαδρομής. Στην άφιξη

μας γινόταν ψιλο-χαμός, αυτοκίνητα παντού, κόσμος, μια αταξία που δεν ήξερα πως θα φτιαχνόταν αφού ο χώρος πολύ μικρός. Μετά από καμιά 1.5 ώρα βρήκαμε άκρη, πάρκαρα την μηχανή κανονικά σε χώρο που δεν ενοχλούσε, βρήκαμε τον ιδιοκτήτη και σιγουρέψαμε την διαμονή μας στο ξενοδοχείο εκεί με το όνομα Ροζάφα. Αράζουμε στην βεράντα στον 1 ο όροφο δίπλα από λίμνη, μπυρίτσα και σημειωματάριο για να γράψω τα της ημέρας. Όμορφη θέα με τα γύρω βουνά να κλείνουν ασφυκτικά την λίμνη αλλά και βαβούρα που χαλάει το όλο όμορφο σκηνικό. Βλέπω ένα αυτοκίνητο Γερμανού να παρκάρει μέσα στο πλοιαράκι που θα παίρναμε το άλλο πρωί και πάω και ρωτάω τι γίνετε, τελικά πάρκαρα και εγώ την μηχανή στο πλοιαράκι από τώρα... εν μέρει ησύχασα γιατί ήξερα τι ψιλο-χαμός θα γινόταν το πρωί. Στο ξύλινο πάτωμα της βεράντας, είδαμε 3-4 μπουλούκια από τρίχες, κάποιος μάλλον κουρεύτηκε εκεί πάνω, ο αέρας φυσούσε λιγάκι, κάτω έψηναν στα κάρβουνα... καταλάβατε τι μάλλον έγινε.

Και το 2 ο κερασάκι στην τούρτα για προορισμό Κομάνι, το καλό μου βιονικό ματάκι έπιασε το ψήστη να ανακατεύει μανιωδώς την μύτη του και εγώ σαν βλάκας το είπα στη Σούλη.

Αργά το απόγευμα μια παρέα μαζεύτηκε εκεί, μια νεαρή οικογένεια Γερμανών, 2 Αυστριακές κοπέλες κι εμείς. Μπύρες και κουβεντούλα μέχρι την ώρα του φαγητού. 

Ένα νεαρός γύρω στα 22-23 έκανε χρέη παραγγελιοδόχου γιατί ίσως μιλούσε κάποια αγγλικά... δώστε νόημα στα γραφόμενα πιο κάτω... του λέω θέλω να παραγγείλω, τι έχετε?? Μου απαντάει Only Chicken (μόνο Κοτόπουλο). Ok του λέω, Κοτόπουλο, πατάτες, σαλάτα και ψωμί για 2 άτομα. Μου απαντάει, η γυναίκα σου?? Του ξαναλέω, αυτά που παράγγειλα κάντα για 2 άτομα, εμένα και την γυναίκα μου. Μου ξαναπαντάει  αγγλιστί, Κοτόπουλο – πατάτες – σαλάτα και ψωμί αλλά η

γυναίκα σου τι θα φάει?? Αχχχχχχχχχχ.... κάποιος πετάχτηκε εκεί και κάτι του είπε στα Αλβανικά και τέλειωσε η φάση λέγοντας μου ότι στις 8 το βράδυ θα είναι έτοιμα, αυτό έγινε στις 710. Πάω πάνω και προετοιμάζω την Σούλη ότι ίσως αυτά που θα μας φέρει να είναι λάθος και αυτή απαντάει... με όλα αυτά που είδα δεν θα φάω μάλλον.

Σε 10 λεπτά πάω κάτω για μπύρες και βλέπω κεμπάπ στα κάρβουνα, του λέω του νεαρού με τα άπταιστα αγγλικά, Μου είπες ότι μόνο κοτόπουλο είχες, βλέπω κεμπάπ και θέλω μια μερίδα του λέω, μου απαντάει...Μα εσύ μου είπες μόνο κοτόπουλο, του απαντώ, Όχι εσύ μου είπες μόνο κοτόπουλο όταν σε ρώτησα τι έχει να φάμε και ανταπαντά... Όχι εσύ μου είπες μόνο κοτόπουλο... άρχισα να μαδάω μια μια τις τρίχες από το κεφάλι μου. Τελικά η παραγγελιά ήρθε σωστά και ήταν όλα νόστιμα, λέτε να έβαλε κανένα μυστικό βότανο ο ψήστης??? Η μουσική να παίζει στο διαπασών Αλβανικά, Ελληνικά τσιφτετέλια και μόλις ανακαλύψαμε ότι οι πλείστοι εδώ μιλούσαν ΕΛΛΗΝΙΚΑ και αυτοί ότι εμείς Κύπριοι, έβαλαν Κρητική λύρα. Και μετά διερωτόμουνα γιατί ήμουν τόσο κουρασμένος εκείνη την μέρα. Μέχρι τις 1130 καθόμασταν εκεί με κουβέντα και αρκετές μπύρες. Πλήρωσα 25 ευρώ για 2 μερίδες και περίπου 6-7 μπύρες.

Αναφορά Δωματίου: Το δωμάτιο στο Σεράγεβο ήταν deluxe. Βέβαια το ανάμενα αλλά να το ζεις είναι άλλο πράγμα. Βρώμικο, φτωχικό, με τουαλέτα/ντουζιέρα στο δωμάτιο αλλά πρώτα βάλαμε 1002 αντισηπτικά που είχαμε αγοράσει για τέτοιους σκοπούς, το κάθισμα στη τουαλέτα έλειπε, το νερό στο καζανάκι έτρεχε συνεχώς... στο χωριό έχει καλύτερη διαμονή από αυτήν, οτιδήποτε άλλο είναι καλύτερο από αυτό. Το υποτυπώδες ξενοδοχείο λέγετε Ροζάφα και να έρθετε εδώ ΜΟΝΟ εάν δεν υπάρχει διαθέσιμο χωράφι για να κοιμηθείτε χάμω. Πλήρωσα 20 ευρώ/δωμάτιο. Με τις Αυστριακές γνωρίστηκα όταν ρώτησα άλλη κοπέλα που καθόταν εκεί, εάν υπήρχε διαδίκτυο και αυτές αμέσως σκάσανε στα γέλια, άμεσα κατάλαβα τι έπαιζε στον χώρο.

Πήραμε το κάφε μας, απολαύσαμε τον ψιλο-χαμό φορτώματος οχημάτων, ανθρώπων και με 45 λεπτά καθυστέρηση ξεκινάμε στις 945 για το 2.5 ωρών ταξίδι μας μέσω υγρής οδού. Το πλοιαράκι γεμάτο με κόσμο και οχήματα, στεκόμουνα δίπλα από θάλαμο διακυβέρνησης και ο τιμονιέρης/καπετάνιος ένας νεαρός όχι πέραν των 30 χρονών να οδηγά και να στέλνει μηνύματα στο κινητό ασταμάτητα... καλά πάμε. Το πλοίο μας είναι το Berisha και είναι πολύ καλύτερο από το άλλο, το Ροζάφα.

Η διαδρομή σε σημεία μαγευτική, τα βουνά σβήνουν πάνω στο νερό της τεχνητής αυτής λίμνης, τα φαράγγια το ίδιο, σε σημεία βλέπεις μόνο ψηλά βουνά και ατέλειωτες χαράδρες και διερωτάσαι... από που θα περάσουμε, τώρα που θα πάει??

Η λίμνη Κομάνι είναι τεχνητή, άρχισε να κτίζεται από το 1978 και τέλειωσε το 1988 και γεμίζει από τους ποταμούς Δρίνα, Shala και Valbona. Η περιοχή έχει αρκετή χλωρίδα και πανίδα με αρκετά είδη του ζωικού βασιλείου να κατοικούν εδώ. Σε κάποια σημεία της διαδρομής το πλάτος είναι μόνο 50 μέτρα και δίπλα πανύψηλες χαράδρες. Τα δάση πυκνά και απόλυτα παρθένα λόγω του δύσβατου της περιοχής, αρκετές φορές βλέπαμε βάρκες στις όχθες και πιο ψηλά μέσα στο δάσος σπίτι/ια ήταν

κτισμένα, κάποιοι μένουν εδώ στα σίγουρα και εκμεταλλεύονται την φύση για το προς το ζειν τους και ο μόνος τρόπος για να κινηθού είναι φυσικά η βάρκα. Η διάρκεια του όλου ταξιδιού είναι λίγο βαρετή παρόλη την ομορφιά και αγριάδα που βλέπεις, στο τέλος γίνετε μονότονο. Φτάνοντας στην Fierza σηματοδοτεί και το τέλος του ταξιδιού, έχουμε καμιά 150αριά χλμ να φτάσουμε Τίρανα και η αυλαία πέφτει.

Τέλος καλό όλα καλά, πάντοτε αυτό λέω σε κάθε ταξίδι μου. Μεγάλη απογοήτευση βέβαια που έχασα βίντεο από τα σημαντικότερα μέρη του ταξιδιού... υγεία συνηθίζουμε να λέμε αλλά εμένα με καίει ακόμα. Η απόσταση που καλύψαμε γύρω στα 1800 χλμ και πιστέψτε το αυτό, η μέση μας ωριαία ταχύτητα ήταν γύρω 60 χλμ/ω, έχουμε περάσει από πολύ απόμερους τόπους με μικροσκοπικούς δρόμους και ακόμα αυτοί που ήταν μεγάλοι, είχαν απίστευτη κίνηση.

Η Βοσνία Ερζεγοβίνη κατέχει όμορφο τοπίο με πυκνά δάση και εύφορες κοιλάδες. Ο κόσμος φιλικός κυρίως αλλά ίσως λίγο ξενοφοβικός, μπορεί το φράγμα της γλώσσας να τους δείχνει έτσι. Το Σεράγεβο είναι μια φανταστική πόλη με έντονη ποικιλομορφία σ΄όλα που έχουν να κάνουν με την ανθρώπινη φύση. Το Μαυροβούνιο τώρα, έχει απίστευτη ομορφιά είτε στα ορεινά είτε στα παράλια του. Χαίρει από λογής λογής τοπία που το καθένα έχουν το χάρισμα να σε μαγεύουν και πουθενά δεν θα μείνεις αμέτοχος με τα όσα βλέπεις γύρω σου. Παντού το Σέρβικο φαγητό πεντανόστιμο παρόλες τις προσπάθειες σε Βοσνία να λένε τα φαγητά Βοσνιακά. Ο κόσμος της είναι ένα δεύτερος Έλληνας με πανομοιότυπα πρότυπα αλλά πιο ζεστός και πιο φιλόξενος .

Η άγνωστη/γνωστή Αλβανία είναι μια «κρυμμένη» χώρα γιατί όσοι δεν την επισκέφτηκαν δεν τους γεμίζει το μάτι κι΄όμως, η Αλβανία έχει να πολλά να δείξει σε τοπία, ορεινά ή πεδινά, διαδρομές και ιστορικά έχει πολλά να επιδείξει με αξιόλογους αρχαιολογικούς χώρους κυρίως με Ελληνικό υπόβαθρο. Εγώ την επισκέφτηκα 2 φορές και ακόμα έχω να δω. Τα μείον του ταξιδιού είναι οι απρόβλεπτοι και επικίνδυνοι οδηγοί όλων των χωρών που οδηγήσαμε που μας λαχτάρισαν αρκετές φορές. Σκουπίδια είναι συχνό να βλέπεις και ειδικότερα σε σημεία απίστευτης ομορφιάς. Σε κάποιες περιπτώσεις ακόμα και να παραγγείλεις ένα καφέ είναι δύσκολο. Κάθεσαι σ΄ένα τραπέζι και έρχεται το γκαρσόνι  να πάρει παραγγελία, σε βλέπει που καπνίζεις και δεν φέρνει σταχτοδοχείο εκτός εάν του πεις ή πας να φέρεις μόνος σου...αυτό δηλώνει είτε αδιαφορία είτε μαλάκυνση του εγκεφάλου... δεν κατάλαβα ποιό απ΄τά δύο ισχύει.

Ένα ταξίδι που σχεδιάστηκε γύρω στο 2013 και τέλειωσε τώρα, εν έτη 2018. Άφησα πίσω πράγματα, τόπους και διαδρομές να κάνω ειδικότερα στο μικρό και κρυφό Μαυροβούνιο. Δεν ξέρω πότε θα ξαναέρθω γιατί υπάρχουν κι άλλα έτοιμα ταξίδια που περιμένουν την σειρά τους. Τα Βαλκάνια, είτε ονομάζονται Ιλλυρικά, είτε ονομάζονται Καρπάθια, είτε ονομάζονται Παννονικά... είναι απίστευτα όμορφα και απόλυτα ενδιαφέρων. Τα αγάπησα το 2009 όταν πρωτοήρθα στη περιοχή και έκτοτε έχουν μείνει καλά καρφωμένα στην καρδιά μου και με τίποτα δεν τα αλλάζω με την υπόλοιπη Ευρωπαϊκή επικράτεια. Ιλλύριους έχω δει, έχω συναντήσει... αυτά τα ξανθά μεγαλόσωμα κορμιά είναι εμφανές μέσα στο σκούρο απομεινάρι που άφησαν οι Οθωμανοί κατακτητές πρόσφατα. Αν και με έχει κουράσει το μουσουλμανικό στοιχείο, Αγάπησα το Σεράγεβο και Λάτρεψα το Μαυροβούνιο.

Καλά Ταξίδια !!!!

______________________________

ΣΗΜ: Όσοι ενδιαφέρονται για διαδρομές και ότι άλλο σε σχέση με το ταξίδι αυτό, ας

επικοινωνήσει μαζί μου με τις πιό κάτω επιλογές.

Όλες οι διαδρομές δίνονται σε GPX file για Garmin GPS.

Email: aaskotis@yahoo.com

Tel: +357 99650456 (Viber επίσης)

FB: Achilleas Askotis

Συνιστούμε

Διαδρομές

1. Αδριατική διαδρομή, από το νοτιότερο σημείο στην ωραία πόλη Ulcinj (νότιο

Μαυροβούνιο) μέχρι τέρμα στην πλευρά του Μαυροβουνίου. Προσοχή από

οδηγούς, μην χάνετε τα μάτια σας από δρόμο λόγω τοπίων. Μέση ωριαία χαμήλη

αναλόγως τουριστικής κίνησης.

2. Κατεβείτε τον δρόμο R1 προς Κοτόρ, καλύτερα από Cetinje. Πανέμορφες θέες. Και πάλι προσοχή, στενός δρόμος.

3. Τις διαδρομές γύρω από τις όχθες του Κοτόρ, όλες είναι πανέμορφες.

4. Από Σεράγεβο για σύνορα με Μαυροβούνιο. Δρόμοι Μ19, Μ19.3, Μ5, Μ20, R448

μέχρι σύνορα. Ο R448 στενός και σε άσχημο χάλι και χρίζει προσοχής, χαμηλή

μέση ωριαία ταχύτητα αλλά υπέροχο αλπικό τοπίο.

5. Από Zabljak προς Pluzine στην καρδιά των Durmitor. Ο στενός δρόμος ξεκινά

βορειο-δυτικά του Zabljak. Προσοχή από τυφλές στροφές, χαμηλή ωριαία

ταχύτητα. Μαγικός δρόμος στην απόλυτη ερημιά.

6. Από Virpazar δρόμος R15 μέχρι εκεί που τελειώνει στο Vladimir. Στενός δρόμος,

τυφλές στροφές και χαμηλή ωριαία ταχύτητα. Πανέμορφη διαδρομή με ποικίλες

εικόνες.

Πόλεις/Χώροι Ενδιαφέροντος

1. Sveti Stefan. Εκτός στο απόγειο της τουριστικής σαιζόν η πόλη θα είναι μαγεία να

μείνεις.

2. Κοτόρ. Η παλιά πόλη εντός των τειχών και όχι μόνο.

3. Perast. Κατεβείτε και περπατήστε την. Δώστε της 1.5 ώρα χρόνο.

4. Μόσταρ. Ειδικότερα την παλιά πόλη και σίγουρα θα δείτε και το γεφύρι της

5. Σεράγεβο. Περισσότερο για την πολυμορφία της παρά για την παλιά πόλη και

γύρω αξιοθέατα.

6. Virpazar. Μικρό και χαριτωμένο, εάν έχετε χρόνο κάντε οργανωμένη βαρκάδα

στην λίμνη Σκόδρα, υπάρχουν πολλές εταιρίες παροχής βαρκάδας.

7. Μοναστήρι Ostrog. Εμείς δεν πήγαμε, πήγαμε σε άλλο.

8. Λίμνη Ramsko, Βοσνία.

9. Μαύρη Λίμνη, Μαυροβούνιο.

10. Blagaj teke και το ομώνυμο χωριό. Εμείς το χάσαμε.

11. Λίμνη Κομάνι με πλοιαράκι. Κοστίζει 20 ευρώ/μοτό + 5 ευρώ/άτομο

Γαστρονομία

1. Pljeskavica. Μπιφτέκι βοδινό ή χοιρινό, έρχεται και σε άλλες εκδόσεις π.χ. με τυρί

2. Cevapi. Στα κάρβουνα ψημένος κιμάς

3. Cevacpici. Πολύ κοντινό με το κεμπάπ

4. Λουκάνικα. Έχουν καλή παράδοση σε διάφορα είδη λουκανίκων

5. Kacamak. Τυρί και καλαμπόκι

6. Σαλάτα Sopska. Μοιάζει αρκετά με την Ελληνική χωριάτικη

7. Γεμιστές Πιπεριές, Κολοκύθια, Αμπελόφυλλα

8. Σούπες. Αναλόγως περιοχής έχει την ντόπια σούπα με ντόπια φρέσκα συστατικά

Εστιατόρια

1. Drago – Sveti Stefan

2. Konoba Akustic - Κοτόρ

3. Babilon – Μόσταρ

4. Izvor – Zabljak

5. Badanj – Virpazar

6. Zvono - Pluzine

Όλα είναι παραδοσιακά, με καλό φαγητό, τοποθεσία και καλές τιμές.

Τα εστιατόρια με αριθμό 1 – 2 – 3 έχουν και διεθνή κουζίνα.

Φωτογραφίες:

Related Items Μοτο-ταξιδιωτικά Μοτο-ταξιδιωτικά Εξωτερικού